Arrest HR okt. 2002 wet op de lijkbezorging en beheersverordening
30 juni 2015
Vraag nummer: 42775
Geachte Mr Willem van der Putten,
Mijn vraag is of u mij kunt vertellen wat voor invloed het arrest HR C00/282HR had op de beheersverordening voor gemeenten van 2003 en op de Wet lijkbezorging van 2010?
Ik ben recent bezig met een onderzoek en om deze reden vraag ik u om uw expertise.
Met vriendelijke groet,
Eva Dijkstra
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Men kan niet spreken over 'de beheersverordening voor gemeenten van 2003'. Want (toen, in 2003) ruim 400 gemeenten hadden bijna 400 verschillende beheersverordeningen voor hun begraafplaatsen. Er waren - en zijn - ook enkele gemeenten met een begraafplaats zonder een beheersverordening.
Het is zo dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voor haar leden modellen/voorbeelden van verordeningen heeft, zodat niet iedere gemeente het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Er is een model 'Verordening op het beheer en het gebruik van de gemeentelijke begraafplaats(en) voor de gemeente ... (naam) ... (jaar)', vaak kortweg 'Beheersverordening begraafplaatsen' genoemd. De VNG heeft ook een model 'Verordening op de heffing en de invordering van lijkbezorgingsrechten (jaar)'. Er zijn ook voorbeelden van uitvoeringsbesluiten.
Gemeenten zijn vrij om een VNG-model van een verordening te gebruiken, of niet. Men kan deze ook in gewijzigde vorm hanteren. Of helemaal zelf iets verzinnen. Er is daarom niet 1 gelijkluidende 'Beheersverordening begraafplaatsen' voor alle gemeenten. Er is een aantal gemeenten dat de model-beheersverordening min of meer klakkeloos heeft overgenomen (wat overigens niet verstandig is, er staan fouten in) en een aantal gemeenten met eigen varianten.
Er zijn overigens ook beheersverordeningen voor andere onderwerpen dan gemeentelijke begraafplaatsen. Men kan dus nooit zomaar over DE beheersverordening spreken.
In 2003 heeft de VNG het model voor de Beheersverordening begraafplaatsen uit 1993 vervangen door een nieuwe versie. Dat had niets te maken met het arrest van de HR van 25 oktober 2002 (LJN AE6999 , Nr. C00/282HR; NJ 2003, 241 ). De aanleiding van de herziening was de dualisering van het gemeentebestuur.
Of het arrest van de HR tot een aanpassing van het model heeft geleid weet ik niet; dat zou u in de tekst van het model of in de toelichting op het model of in de begeleidende leden-brief moeten kunnen lezen, als het zo is. Bij mijn weten is dat evenwel niet het geval. En dat is ook logisch, omdat het arrest van de HR helemaal niets nieuws bracht. Het bevestigde wat eeuwenlang al zo was en in elk geval onder juristen altijd al duidelijk was, namelijk dat 'natrekking' van toepassing is. Natrekking houdt in dat als iemand bijvoorbeeld een schutting of lantaarnpaal plaatst op de grond van een ander, die ander automatisch eigenaar wordt van die schutting of lantaarnpaal. Voor begraafplaatsen betekende het dat de eigenaar van de ondergrond ook eigenaar werd van een op een graf geplaatst grafmonument, wat vooral consequenties heeft voor de risicoaansprakelijkheid. (Dat betekent nog niet dat de eigenaar van de ondergrond met een grafsteen kan doen en laten wat hij wil; de rechthebbende op het graf had de feitelijke macht via het grafrecht. Enfin, ik heb daar al vaak over geschreven in deze rubriek).
De wijziging van de Wet op de lijkbezorging in 2010 werd ingezet in september 2006. Toen werd het voorstel van wet tot wijziging van de Wet op de lijkbezorging aan de Tweede Kamer aangeboden. In dit voorstel (kamerstukken 30 696) en in de toelichting werd het arrest van de HR uit 2002 niet genoemd.
Pas bij de Nota van wijziging van 3 april 2008 werd voorgesteld het voorstel van wet aan te vullen met o.a. een nieuw artikel: artikel 32a. Dit artikel schakelt de werking van 'natrekking' tijdelijk uit. In de Nota naar aanleiding van het verslag (kamerstuk Tweede Kamer, vergaderjaar 2007–2008, 30 696, nr. 9) van 3 april 2008, blz 15, wordt het arrest van de HR genoemd. Maar als reden om over te gaan tot wijziging van de wet wordt als eerste genoemd de (mijns inziens zeer theoretische) vrees voor het verhandelen van grafstenen door begraafplaatsen, niet het arrest. Enfin, u kunt het zelf nalezen in de kamerstukken die o.a. te vinden zijn op Overheid.nl.
Toen de kamerstukken 30 696 tot de wijziging van de Wlb per 1 januari 2010 hadden geleid, bedacht men dat men vergeten was om artikel 32a ook werking te geven op bestaande grafmonumenten. Er kwam een reparatiewetje, dat op 1 maart 2011 in werking trad.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Buitenhuis La Hardoye: een paar dagen weg of een of meer weken vakantie voor 2 tot 10 personen in Frankrijk. Prachtig sfeervol zeer ruim huis met meerdere zitkamers, open haard op 'kasteelformaat', met grote tuin, twee terrassen, eigen beekje en boomgaard op de grens van de Franse Ardennen en de Champagne. Slechts 340 km van Utrecht. www.vakantiehuis-ardennen.info
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Kan de houder van de begraafplaats andere voorwaarden opleggen bij de overschrijving van een grafrecht?
Spelregels
