Een vraag over bijzondere begraafplaatsen, of in dit geval een natuurbegraafplaats.
Wat gebeurt er als de eigenaar van de begraafplaats de kosten voor het onderhoud niet meer kan opbrengen, zich niet aan de afgesproken regels houdt of genoodzaakt is zijn grond te verkopen?
Is dit een risico voor de gemeente? Moeten zij uiteindelijk voor de kosten opdraaien?
Dan nog een vraag,
Begrijp ik goed dat de bestemming van de begraafplaats alleen gewijzigd kan worden als alle grafrechten zijn vervallen? Of zijn hier andere mogelijkheden voor.
Alvast bedankt,
Met vriendelijke groet,
mevrouw Dols
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Als een natuurbegraafplaats of een andere bijzondere (= niet-gemeentelijke) begraafplaats zich niet aan afspraken of regels houdt, hangt het helemaal van het soort afspraak en wie de benadeelde is, af wat de gevolgen kunnen zijn.
Als de eigenaar van de begraafplaats de kosten van het onderhoud niet meer kan opbrengen, zal er niet direct iets gebeuren. Het onderhoud van de begraafplaats zal achteruitgaan, wat tot gevolg heeft dat mensen gaan klagen en steeds meer mensen voor een andere begraafplaats gaan kiezen.
Een verstandige natuurbegraafplaats zal overigens onderhoudskosten in rekening brengen en deze kosten in een voorziening stoppen om ze in de loop der jaren voor onderhoud te kunnen gebruiken. Als u overweegt om een graf op een natuurbegraafplaats aan te schaffen, kunt u daar bij de directie naar vragen. Beter nog is dat u bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel de jaarstukken van een natuurbegraafplaats opvraagt en zelf kijkt of men geld voor onderhoud apart heeft gezet. Ik weet dat er begraafplaatsen zijn die dat niet doen en begraafplaatsen die het wel doen.
Wat als de houder van de begraafplaats zich niet aan de afgesproken regels houdt? Dat hangt er van af wat u onder 'afgesproken regels' verstaat. Als contracten met rechthebbenden op graven niet of niet helemaal worden nagekomen, kan men naar de rechter stappen of kan men zich wenden tot de Ombudsman uitvaartwezen. Dat laatste kan alleen als de begraafplaats is aangesloten bij de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (LOB). Het is dus verstandig om te informeren of een begraafplaats is aangesloten bij de LOB, want dan weet u dat er een goedkope manier is om klachten door een objectieve derde te laten behandelen. De ombudsman is (voor klagers) gratis (de begraafplaatsen betalen samen de kosten); een advocaat en een rechtszaak zijn bepaald niet gratis.
Als een begraafplaats financiële problemen heeft is het verkopen van een deel van de grond geen optie. Het terrein van een begraafplaats is in economische zin waardeloos. Begraafplaatsen maken gewoonlijk geen winst. Er zijn gemeenten die begraafplaatsen te koop aangeboden hebben; niemand wilde ze hebben. Op dit moment heeft de gemeente Breda de begraafplaats De Lichtenberg te Bavel in een openbare procedure te koop staan; ik schat in dat zich geen koper zal melden.
Er is alleen een aantal uitvaartorganisaties die een begraafplaats op de koop toeneemt, als men op het terrein ook een crematorium kan exploiteren. Met cremeren wordt namelijk fors geld verdiend; het verlies van de begraafplaats neemt men dan op de koop toe.
Als een natuurbegraafplaats haar financiën niet op orde zou hebben en (een deel van het terrein) zou verkopen, is er waarschijnlijk niemand die het wil overnemen. Als men er nu verlies op maakt, waarom zou een nieuwe eigenaar er dan winst op maken? Waarschijnlijk wordt het terrein ook pas te koop aangeboden als er flink achterstallig onderhoud is en als het bij het publiek al een slechte reputatie heeft.
Is een faillissement een risico voor de gemeente? Nee. Een gemeente heeft geen plicht om noodlijdende of failliete organisaties of bedrijven te helpen. Wat wel met enige regelmaat is voorgekomen is dat een gemeente een kerkelijke begraafplaats heeft overgenomen. Maar dat was in de situatie dat die begraafplaats de enige of een belangrijke in het dorp was. En dat als die weg zou vallen, er een beroep op de gemeente zou worden gedaan om een andere begraafplaats aan te leggen omdat men toch graag in het eigen dorp begraven wil worden. Dan kan men beter de bestaande overnemen.
Natuurbegraafplaatsen hebben echter geen lokale functie, maar een regionale. Als die begraafplaats zou ophouden te bestaan zijn er voor de inwoners van een dorp of gemeente nog allerlei andere opties. De natuurbegraafplaats zou dan waarschijnlijk weer 'gewoon' bos worden, schat ik in. De graven zullen dan waarschijnlijk blijven liggen, maar de monumenten zullen dan waarschijnlijk verwijderd worden. Of de grafrechten ook vervallen, is nog een ander verhaal. Dat hangt van allerlei omstandigheden af.
Feitelijk kan de bestemming van een begraafplaats alleen gewijzigd worden als alle grafrechten zijn vervallen, dat klopt. In theorie is het mogelijk om de bestemming eerder te wijzigen, maar wie zou dat doen of willen? Als de gemeente zou overwegen om de bestemming in het bestemmingsplan te veranderen, zouden er zeker bezwaarschriften komen van rechthebbenden. Als de gemeente die zou negeren (wat ondenkbaar is), zouden die bij de rechter zeker gehoor krijgen.
Maar een wijziging van de bestemming kan normaal gesproken alleen de eigenaar van het terrein aanvragen; waarom zou die dat doen bij een natuurbegraafplaats? Het terrein is nergens anders meer voor te gebruiken dan voor begraven en voor natuur of natuurrecreatie. Het is onmogelijk om daar bijvoorbeeld een woonwijk of een industrie- of bedrijventerrein te vestigen, zolang daar graven liggen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals over de aankoop en het behoud van een graf voor eeuwig:
Spelregels
