Begraafplaats Zuid-Beijerland gesloten 12 april 2016 door B&W
18 mei 2016
Vraag nummer: 46203
Geachte heer,
Bovenstaande begraafplaats is door B&W van de gemeente Korendijk gesloten verklaard. Op deze begraafplaats liggen nog stoffelijke resten van 310 personen waarvan er ruim 100 begraven zijn in de periode 1829 t/m 1900. Laatste begraving was in 1994. Onder de begravenen zijn 3 predikanten, 2 chirurgijns, rentmeesters van de Gors- en Ambachtsheerlijkheid Zuid Beijerland een burgemeester en verder het voorgeslacht van vooraanstaande boerenfamilies. Meestal wordt zo'n begraafplaats door het gemeente bestuur met graven van voor 1900 tot een gemeentelijk erfgoed monument verklaard en is er van ruiming geen sprake. Zijn er mogelijkheden voor derden om het gemeente bestuur tot een monumentverklaring te bewegen? Ik dacht dat bij de verklaring van sluiting ook een inventarisatie van de begraafplaats moet plaats vinden en er foto's gemaakt moeten worden voor het archief.
Ben persoonlijk bang dat de sluiting een eerste aanzet tot toekomstige ruiming is. Zijn er andere mogelijkheden om ruiming te voorkomen.
vr groet,
Arie Butterman
Antwoord:
Geachte heer,
Dat een begraafplaats gesloten wordt betekent alleen dat er geen overledenen meer mogen worden begraven. Maar wettelijk is het nog mogelijk om asbussen bij te zetten en as te verstrooien. De grafrechten hoeven niet automatisch te vervallen (tenzij dit als voorwaarde bij de uitgifte van de graven was bepaald), men kan de begraafplaats nog bezoeken etc. Kortom, er verandert weinig; alleen kan er niet meer begraven worden.
Volgens de ‘Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen 2016’ van Korendijk vervallen de grafrechten pas als de begraafplaats wordt opgeheven. Sluiting is geen opheffing. Het is dus aan de nabestaanden en rechthebbenden om de graven in stand te houden zo lang als zij willen. Pas als zij dat niet meer zouden willen, vervallen de grafrechten en kunnen de graven geruimd worden.
U schrijft "Meestal wordt zo'n begraafplaats door het gemeente bestuur met graven van voor 1900 tot een gemeentelijk erfgoed monument verklaard en is er van ruiming geen sprake." Ik weet niet waar u dat idee vandaan haalt, maar in de dertig jaar dat ik met dit onderwerp ervaring heb, ben ik niet tegen gekomen dat het bestaan van graven van voor 1900 automatisch leidt tot een status van gemeentelijk erfgoed monument van een begraafplaats. Dan zou een heel groot deel, misschien wel het merendeel, van alle begraafplaatsen in ons land beschermd monument zijn, want de meeste hebben wel graven van voor 1900. Dat een hele begraafplaats tot monument wordt verklaard, is zeldzaam. Ik kan de voorbeelden die ik zelf kan bedenken op 1 hand tellen. Aanwijzing als erfgoed betekent nog niet dat er geen graven meer geruimd mogen worden. Een begraafplaats wordt soms monument vanwege de soort aanleg van paden en beplantingen, of de indeling in vakken. Als bepaalde graven of bepaalde typen graven behouden moeten blijven, moeten die individueel of als groep beschermd worden. Maar als bijvoorbeeld een bijzonder type monument beschermd moet worden, betekent dat ook nog niet dat (de inhoud van) het graf niet geruimd zou mogen worden. Men kan een monument dat moet worden bewaard, ook verplaatsen. Men kan verschillende bijzondere monumenten een apart hoekje op de begraafplaats maken, bijvoorbeeld. Er is geen recht of plicht om die monumenten op de oorspronkelijke plek te laten staan.
Als het gaat om de bescherming van een graf vanwege de persoon die er begraven is, verandert dat de zaak. Maar er moeten wel heel zwaarwegende redenen zijn om een dergelijk graf te beschermen en een bijzondere positie te geven.
Zeker is het mogelijk dat burgers, verenigingen of stichtingen aan een gemeente voorstellen om een begraafplaats de status van erfgoed te geven. Maar de kans van slagen acht ik niet erg groot, als u geen heel bijzondere argumenten hebt.
Met respect, maar op elke dorpsbegraafplaats liggen wel een predikant, arts, burgemeester of leden van lokaal bekende en vooraanstaande families begraven. Dat is niet buitengewoon. Zo komt bijna elke begraafplaats in Nederland voor aanwijzing in aanmerking. Men maakt meer kans als men enkele bijzondere graven kan aanwijzen, waarvan de monumenten kunsthistorisch gezien buitengewone kwaliteiten hebben. Dat is overigens nog heel iets anders dan 'groot' of 'mooi'. Een onaanzienlijk roestig ijzeren kruis op een graf kan vanuit erfgoed-perspectief veel bijzonderder zijn dan een monumentaal praalgraf van een lokale rijke familie.
Ik merk aan uw vraagstelling dat u niet helemaal helder voor ogen hebt wat het sluiten of gesloten verklaren van een begraafplaats inhoudt. Slechts het niet meer mogen begraven, wat vaak te maken heeft met een te hoog grondwaterpeil.
Het sluiten van de begraafplaats geeft geen enkele verplichting tot een inventarisatie, tot het maken van foto's en het onderbrengen van gegevens bij een archief.
Het sluiten kan inderdaad een voorbode zijn van het opheffen van een begraafplaats. Een gesloten begraafplaats kan echter ook nog wel honderden jaren blijven bestaan. Het hangt dan echter vooral van rechthebbenden en andere nabestaanden af, hoeveel zij dan nog in de graven willen investeren. Willen zij nog grafrechten betalen? Onderhoudsrechten? Willen zij nog versleten monumenten laten opknappen, etc.? Pas als dat soort belangstelling afneemt, komt een begraafplaats in de gevarenzone.
Maar ik begrijp uit uw brede vraagstelling dat u hart hebt voor het in stand houden van deze begraafplaats. Zo'n instelling kan ik alleen maar toejuichen. Ook al ligt het formeel-juridisch een beetje anders, feitelijk is zo'n begraafplaats wel een open geschiedenisboek van een lokale gemeenschap. Het zou erg jammer zijn als zo'n plek zou verloederen en als door onnadenkendheid veel verloren zou gaan, wat met weinig moeite behouden kan worden.
Misschien kunt u een werkgroep of een stichting oprichten met meer mensen die een gelijk doel hebben. Ook zonder werkgroep kunnen belangstellende burgers ook nu al de begraafplaats inventariseren, door goede semi-professionele foto's te maken van de diverse monumenten en alle teksten, overzichtsfoto's etc.
Als u het heel stevig zou willen aanpakken, zou u er ook over kunnen denken om een stichting op te richten die de begraafplaats van de gemeente overneemt. Maar ik waarschuw meteen dat het geen sinecure is om een begraafplaats goed te onderhouden, de administratie juist te voeren en actueel te houden etc. Dat kost veel geld en veel tijd. Dan moet een aantal ervaren mensen bereid zijn om er langdurig de schouders onder te zetten. Niet eenvoudig, maar het kan wel.
Als u op internet gaat googlen zult u her en der voorbeelden vinden van groepen mensen die zich op allerlei manieren inzetten voor het behoud van een begraafplaats.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Laat nabestaanden niet onnodig zoeken naar oude polissen. Registreer of u een uitvaartverzekering hebt op uitvaartverzekeringsregister.nl
Ook verstandig om in te vullen als u GEEN verzekering hebt.
TIP
Vergelijk offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartmarkt.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
