29 november 2004
Vraag nummer: 3517 (oude nummer: 5056)
Geachte mevrouw, heer,
De kwestie die ik u wil voorleggen is nogal complex. Ik hoop dat ik e.e.a. voldoende duidelijk en bondig kan weergeven.
Onlangs is de broer van mijn vader overleden. Hij was ongehuwd, had geen kinderen en zijn ouders leven al lang niet meer.
Mijn vragen zijn de volgende:
1. Ben ik, als testamentair erfgenaam, verplicht alle kosten die samenhangen met de begrafenis te betalen terwijl mijn vader de opdrachtgever aan de uitvaartorganisatie is?
2. Ben ik, als testamentair erfgenaam, verplicht te betalen voor het grafrecht dat op naam van mijn vader is gezet en waarvan hij actief gebruik maakt van zijn beslissingsbevoegdheid inzake de uitvoering van de grafsteen?
Ik vind dat mijn vader, vanwege zijn gedrag, zelf de kosten van het grafrecht en de (bewerking van) de steen moet betalen.
Ter toelichting het volgende.
In het gesprek met de uitvaartorganisatie, dat plaatsvond op de dag van overlijden, is mijn vader opgetreden als opdrachtgever. Hij heeft in vrijwel alles de eindbeslissing genomen en de offerte voor akkoord ondertekend.
Mijn oom heeft jaren geleden het recht op het graf van zijn ouders gekocht omdat hij daarin bijgezet wilde worden op de derde, tevens laatste, plek die daarin nog aanwezig was. Tijdens het gesprek met de uitvaartorganisatie was dit het enige wat bekend was over het graf, plus de begraafplaats waar het zich bevond. De uitvaartorganisatie heeft toen toegezegd uit te zoeken om welk graf het ging en of hij daarin inderdaad kon worden bijgezet. Ik heb daarover niets meer vernomen. Mijn oom is in het bedoelde graf ter aarde besteld.
Het graf is afgedekt met één grote platte steen waarin de gegevens van mijn grootouders zijn gegraveerd. Van de medewerkers van de begraafplaats hoorden we op de dag van de begrafenis dat de steen een barst heeft. De oorzaak is verwering. Er is verder niets aan de hand omdat er een betonnen bodemplaat is die het gewicht kan dragen, waardoor openen en sluiten van het graf geen probleem was. Mijn vader en ik waren het er op dat moment over eens dat een gebarsten steen geen probleem was omdat het verweerde karakter van de steen wel bij de aard van mijn oom past. Alleen moest nog wel de naam van mijn oom in de steen worden aangebracht.
Enige weken na de begrafenis ontving ik, op initiatief van mijn vader, een offerte voor een nieuwe steen. Gezien de overeenstemming die mijn vader en ik over de barst hadden, vond ik dit niet logisch. Daarom heb ik contact opgenomen met de leverancier met het doel te inventariseren welke mogelijkheden er zijn voor het aanbrengen van de naam van mijn oom. Ook wilde ik weten of de barst het graveren in de weg zat. De leverancier zei toe dit te zullen uitzoeken. Hij had van mijn vader alleen het verzoek voor een offerte voor een nieuwe steen gekregen. Mijn bedoeling was om met mijn vader te overleggen nadat ik wist wat de mogelijkheden en kosten m.b.t. de steen waren. Toen de offerte uit bleef, heb ik nogmaals contact opgenomen met de leverancier. Deze maakte mij onomwonden duidelijk dat hij er geen zin in had om door verschillende partijen over dezelfde steen te worden benaderd. Op initiatief van mijn vader hebben zij met elkaar afgesproken dat alle contacten/onderhandelingen over de steen uitsluitend via mijn vader lopen omdat deze in het bezit is van het grafrecht. Ik wist dit niet en heb mij bij de leverancier verontschuldigd voor de overlast die ik hem heb bezorgd.
Uit navraag bij mijn vader bleek dat deze inderdaad in het bezit van het grafrecht was. Op grond daarvan was hij enige met zeggenschap en zou hij de uiteindelijke opdracht aan de leverancier ondertekenen. Hij vond dat ik me ten onrechte tot de grafsteenleverancier had gewend. Ik heb ook hem mijn verontschuldiging gemaakt voor het feit dat ik had bemoeid met de steen terwijl dat niet mocht. Daarna ben ik (o.a. op internet) gaan uitzoeken hoe grafrecht wordt verkregen en overgedragen. Uit ander onderzoek is inmiddels duidelijk geworden dat het grafrecht op de dag van overlijden van mijn oom, in overleg met de uitvaartondernemer, op naam van mijn vader is gezet.
Enige dagen geleden ontving ik de nota van de uitvaartorganisatie. Op zich vind ik het geen bezwaar om die te voldoen. Mijn oom had geen uitvaartverzekering afgesloten en er is voldoende geld om alles te betalen. De nota omvat echter ook de kosten die zijn verbonden aan de het grafrecht voor de tijdsduur van de verplichte grafrust en de kosten van onderhoud voor diezelfde periode. Ik heb er bij de uitvaartorganisatie bezwaar tegen gemaakt dat deze kosten bij mij in rekening worden gebracht terwijl het recht op naam van mijn vader staat en hij hiervan actief gebruik maakt. In antwoord hierop heeft de uitvaartorganisatie mij verteld dat volgens de wet alle kosten die samenhangen met de begrafenis behoren te worden betaald uit de erfenis. Dus ook het grafrecht, ook al is dit door een ander dan de erfgenaam verkregen.
Wat mij in deze zaak raakt is het volgende:
- Uit het testament blijkt dat ik algemeen erfgenaam ben en dat er een aantal legatarissen zijn. Mijn vader komt in het testament niet voor. Hij verwijt mij dat dit komt doordat ik het met de notaris op een akkoordje heb gegooid. De executeur testamentair heeft hierover opheldering gevraagd bij de notaris. Die heeft uitgelegd hoe het testament tot stand is gekomen en duidelijk gemaakt dat het niet aan mij ligt dat mijn vader niets erft. Mijn vader hecht hieraan geen geloof en is boos op mij.
- Sindsdien heeft mijn vader zich tegenover mij onredelijk gedragen. Hij vermijdt zo veel mogelijk het contact en speelt alles via de executeur testamentair.
- Mijn vader heeft niet overlegd over de verkrijging van het grafrecht. Ook niet nadat uit mijn contact met de grafsteenleverancier bleek dat ik niet op de hoogte was.
- Mijn vader heeft bereikt dat de grafsteenleverancier niet met mij wil overleggen over de steen. Ondertussen worden alle offertes wel ter attentie van de erven naar de executeur testamentair gestuurd.
- Mijn vader heeft de nota van de uitvaartorganisatie zonder overleg of toelichting ter attentie van de erven laten versturen.
Ik heb de feiten zo kort en helder mogelijk weergegeven. Hopelijk is het duidelijk. Het spreekt voor zich dat zich in een situatie waarin onmin heerst meer onverkwikkelijkheden voordoen. Ik heb het daardoor inmiddels helemaal gehad met mijn vader en wil nu korte metten maken. Ik ben benieuwd of mijn standpunt over de betaling van de nota (juridisch) correct is.
Uw antwoord zie ik met belangstelling tegemoet.
Met vriendelijke groet,
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
De kosten van de begrafenis behoren tot de kosten van de nalatenschap. U betaalt ze niet, maar u erft minder. Als erfgenaam moet u ze wel goedkeuren, maar u hebt geen reden om ze niet goed te keuren, behalve als ze exorbitant en niet reëel zijn. Dat heb ik u niet zien schrijven en daar heb ik ook geen argumenten voor gelezen.
Wie erfgenaam is, staat los van de vraag wie opdrachtgever van de uitvaart is. Als u als erfgenaam zelf niet de regeling van de uitvaart van de erflater ter hand hebt genomen en dat - uitdrukkelijk of stilzwijgend - over hebt gelaten aan een ander, uw vader in dit geval, dan geeft u in feite stilzwijgend goedkeuring om alles te regelen wat gewoonlijk, met een redelijke marge, geregeld wordt. Om het simpel te zeggen, als een gewone begrafenis 5.000,- kost, dan moet en kunt u er niets van zeggen als het 5.000,- kost en eigenlijk ook niet als het 6.000,- of 7.000,- wordt. Alleen bij grove afwijkingen is het niet acceptabel.
U vraagt of u verplicht bent om het grafrecht te betalen. Ik denk het wel. Als uw oom begraven wilde worden, zal er toch een graf moeten zijn, nietwaar? Waarschijnlijk is het op deze manier, door bijzetting in een bestaand graf, ook nog de helft goedkoper dan wanneer een nieuw graf gekocht had moeten worden. Een nieuw graf wordt voor minstens 20 jaar uitgegeven; bij een bestaand graf gaat het om een verlenging van 10 jaar. Dan hebt u objectief niets te klagen, want er worden alleen kosten gespaard.
Ik moet een kanttekening plaatsen bij uw bewoordingen 'ben ik (...) verplicht te betalen'. Nogmaals: u betaalt niets, u krijgt alleen minder erfenis. De overledene betaalt het zelf.
Het voldoen van kosten uit de nalatenschap staat los van de vraag op wiens naam het graf staat.
Objectief is het trouwens ook niet zo gek dat het graf op naam van uw vader staat. Er liggen per slot niet alleen zijn broer maar ook zijn ouders. Voor u dat allemaal toch een tikkeltje verder weg dan voor hem. Het zou ook niet onlogisch zijn dat hij, wanneer het nu verlengde grafrecht afloopt, het wellicht nog een keer verlengt. Dan op eigen kosten uiteraard.
Er is nog een onbekend gegeven. U zegt dat u het samen met uw vader wel acceptabel vond dat er een barst in de liggende steen zat, maar het kan zijn dat de begraafplaatshouder het niet acceptabel vond en uw vader aanmaande om het te repareren of te vervangen. Een gebroken zerk is een wettelijk legitieme reden om een grafrecht vervallen te verklaren, als de begraafplaatshouder vindt dat dit het aanzien van de begraafplaats schaadt. Wat u er zelf of wat uw vader er van vindt, is eigenlijk niet relevant. De wet laat het oordeel aan de begraafplaatshouder, die natuurlijk wel naar algemeen geldende maatstaven moet oordelen. Het verweerd zijn van een steen is geen reden om een grafrecht te laten vervallen, maar het gebroken zijn wel. Misschien heeft dit meegespeeld, misschien niet. Het is een onbekend gegeven in uw verhaal.
Het kan ook zijn dat uw vader zelf, bij nader inzien meende dat het toch gewenst was een nieuwe steen aan te laten rukken. Als u er eerst met hem overleg over had, is het wat vreemd als hij er geen overleg over heeft. Anderzijds, hij betrekt u er wel in door eerst een offerte aan u te laten zenden. De vraag is dan: is er een goede reden om dit te weigeren? Ik denk het niet. Een gebroken steen is naar algemeen maatschappelijke opvattingen niet normaal; vervanging zou normaal zijn. Als er een heel nieuwe graf gekocht had moeten worden, had er ook een nieuwe steen op gemoeten. Kortom, er is geen objectieve reden om tegen de aanschaf van deze steen te zijn.
Het is wat raar om te formuleren dat uw vader actief gebruik maakt van het grafrecht. Net of hij er persoonlijk voordeel bij heeft of er opzettelijk misbruik van recht maakt. Ik denk dat daar geen sprake van is. Het is mijns inziens normaal dat de kosten van verlenging van het grafrecht en vervanging van een gebroken zerk ten laste van de nalatenschap van de overledene komen. In het theoretische verhaal dat deze vraag aan de rechter wordt voorgelegd, twijfel ik er ook niet aan dat de rechter hetzelfde zal oordelen.
U schrijft dat uw "vader heeft bereikt dat de grafsteenleverancier niet met mij wil overleggen over de steen". Ik vind dat een wat eenzijdige voorstelling van zaken. Ik denk dat geen enkele steenhouwer met meer dan 1 persoon wil overleggen over een steen, want wat moet en kan hij met verschillende meningen? De een zal dat wellicht wat diplomatieker zeggen dan de ander, maar hij heeft uiteindelijk met één opdrachtgever van doen.
Ik proef in uw verhaal nogal wat verwijten jegens uw vader, terwijl ik er als buitenstaander toch wat anders tegenaan kijk. U verwijt uw vader bijvoorbeeld ook dat de nota van de uitvaartorganisatie zonder overleg of toelichting verstuurd is. So what, zou ik zeggen? De nota moet op zich voldoende gespecificeerd zijn om inzicht te verschaffen over de diensten en wat moet uw vader er verder bij vertellen? Wanneer de kosten binnen redelijke marges zijn gebleven heeft het geen enkele zin om over onderdelen te discussiëren.
Ik heb de indruk dat bij u gevoelens veel zwaarder wegen dan zakelijke argumenten. Het mag ook best dat die gevoelens zwaar wegen. Er zal wel het nodige gebeurd zijn. Want inderdaad is het meestal zo dat zich in een situatie waarin onmin heerst, zich meer onverkwikkelijkheden voordoen. En een goede verstandhouding is ook heel wat belangrijker dan een paar euro's uit een nalatenschap meer of minder.
Maar als ik uw verhaal lees en nog eens overdenk zie ik geen enkel objectief zakelijk en juridisch argument om (delen van) de nota niet te betalen. Ik kan het misschien wel met u eens zijn dat het eleganter van uw vader zou zijn geweest als hij een aantal zaken meer in overleg had gedaan, maar dat is geen doorslaggevende reden om delen van de nota niet te voldoen.
Ik denk ook dat het verstandig is om er niet al te moeilijk over te doen, omdat u dat te langen leste een veelvoud zou kunnen gaan kosten. Er is een executeur-testamentair; ik vermoed dat dit een notaris is. Wel, dan is het zo dat elke onmin waar u blijk van geeft, voor de notaris reden kan zijn om er nog eens wat correspondentie aan te wijden, wat u feitelijk een veelvoud aan notariskosten kan gaan kosten.
Betalen en verder niet over denken, zou mijn welgemeende advies zijn.
En probeer, na een bepaalde adempauze, een half jaar of een jaar of zoiets, toch eens meer objectief te bedenken of u het inderdaad helemaal echt met uw vader gehad hebt, dan wel of er toch reden kan zijn om de geschilpunten bij te leggen. Ik proef tussendoor dat de zaak u erg hoog zit en dat u ook niet meer helemaal rationeel oordeelt. Neem eerst afstand en bezie later of u het zo wilt laten, dan wel een poging wilt doen om de zaken uit te praten.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
Spelregels
