Reactie op vraag 2490, opgraven en cremeren
20 maart 2003
Vraag nummer: 2095 (oude nummer: 2492)
Thu, 20 Mar 2003 09:15
Geachte mr. Van der Putten,
In uw antwoord op de vraag geeft u aan dat er tot 6 weken na het afgeven van een verlof tot opgraven nog bezwaar kan worden gemaakt tot het afgeven hiervan. Betekent dit dat men minimaal 6 weken moet wachten met opgraven na het afgeven van dit verlof, zodat men een ieder de kans moet kunnen geven om hier bezwaar tegen te kunnen aantekenen? Standaard staat in het verlof bij ons dat de opgraving zo spoedig mogelijk moet gebeuren, dus zonder vermelding van een bepaalde termijn.
Tevens geeft u aan bij overschrijving van de rechten op een graf: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Is het niet zo dat alle erfgenamen moeten tekenen voor akkoord dat dit recht op naam van een bepaalde persoon komt ?
Bij voorbaat dank voor uw antwoord,
R. van Looij. Gemeente Alkmaar.
Antwoord:
Geachte heer,
Dank voor uw vragen, want ze zullen ongetwijfeld bij meer lezers e.e.a. kunnen verduidelijken.
Nee, er hoeft niet gewacht te worden met een opgraving, tot er 6 weken na het afgeven van het verlof verstreken zijn. Belanghebbenden kunnen per direct een zogenaamde 'voorlopige voorziening' bij de rechtbank vragen, waarmee ze de uitvoering kunnen blokkeren, als die op korte termijn uitgevoerd zou worden. Bij heel dringende zaken kan de rechtbank binnen 24 uur uitspraak doen. Mijn 'persoonlijk record' (tja, je moet als simpel jurist en papiervreter toch ook iets van spanning in je leven creëren) is om binnen 6 uur nadat ik voor het eerst met een rechtbank contact had, een uitspraak op zak te hebben. ('s avonds contact met uitvaartondernemer en familie; volgende ochtend contact wederpartij en ultimatum gesteld tot 10.00 uur; 10.10 uur gebeld met rechtbank of zitting vandaag kon; 10.30 ja, het kon; 10.35 verzoekschrift gaan schrijven; 11.00 uur stukken gefaxt; 14.00 uur zitting; 15.30 uur schorsing; 15.45 uur uitspraak).
Er kunnen zaken zijn waarin tijd nauwelijks een rol speelt. Bijvoorbeeld wanneer graven op termijn worden geruimd en iemand de stoffelijke resten elders wil herbegraven. Formeel is dan ook verlof nodig (ten onrechte wordt dit in de praktijk vaak niet gevraagd; het niet-vragen ontneemt belanghebbende derden de mogelijkheid om in te grijpen). Dat kan al een paar maanden of een jaar vantevoren. Dan is er alle tijd om gewoon een bezwaarschriftenprocedure af te wikkelen.
Het kan zijn dat iets haast heeft. Stel iemand is begraven en na een paar weken wordt het testament geopend en daarin staat dat betrokkene gecremeerd had willen worden (het laat openen van een testament is helaas meer regel dan uitzondering). Dan kan er met verlof opgegraven worden, en dat gebeurt dan meestal op korte termijn, een paar dagen na afgifte van het verlof. Belanghebbenden die dan tegen de opgraving zijn, kunnen dan bezwaar maken en bij spoedeisend belang, wat hier aan de orde is, een voorlopige voorziening vragen. Het verlof is een beschikking en onder elke beschikking van een gemeentelijk bestuursorgaan hoort te staan dat belanghebbenden bezwaar kunnen maken en in spoedeisende gevallen een voorlopige voorziening kunnen vragen. Het is natuurlijk wel zaak dat belanghebbenden zich bij de gemeente hebben gemeld, zodat de gemeente hen een afschrift van de beschikking kan sturen. Dat moet, als je weet dat er zulke belanghebbenden met bezwaren zijn.
Dan uw tweede vraag. Moeten alle erfgenamen voor akkoord tekenen? Nee.
Ik heb dit ook al eerder geschreven in antwoord op eerdere vragen; zie de sub-rubriek 'Graf overschrijven'.
Ten eerste is het geen voorschrift in de wet en gewoonlijk ook niet in een verordening. Je kunt het dus niet eisen.
Ten tweede weet een begraafplaats niet wie allemaal erfgenamen zijn. Je kunt dit alleen nagaan als je een verklaring van erfrecht zou krijgen; daar staan alle erfgenamen in. Vraagt en controleert u die verklaring?
Ten derde is het onbegonnen werk; tientallen erfgenamen zijn geen uitzondering en soms zijn het er meer dan 100. Gaat u die allemaal zelf aanschrijven en vragen wat ze willen? Vast niet, maar het zou wel de enige juiste manier zijn. Als u één van die erfgenamen vraagt om de handtekeningen te verzamelen, legt u de kiem voor 'creatief handtekeningenwerk', want hoe weet u en kunt u controleren of het om de originele handtekeningen van betrokkenen gaat? Bij tientallen erfgenamen zijn er altijd wel een paar in het ziekenhuis, op wereldreis, geëmigreerd, opgenomen in een inrichting, noem maar op. Het is gruwelijk, bijna onmogelijk, om op redelijke termijn de zaak af te ronden.
Ten vierde heb je nog de dwarsliggers. 1 op de 5 kinderen heeft geen contact meer met de ouders. Er zijn in Nederland hele volksstammen onterfd, maar formeel nog wel erfgenaam omdat ze recht hebben op de legitieme portie. Die zien in de verplichting om ergens een handtekening voor te zetten een voortreffelijke mogelijkheid om niet-onterfde broers en zussen eens lekker dwars te zitten (soms moreel terecht, vaak echter heel oneigenlijk).
Zolang de procedures rond het verzamelen van handtekeningen lopen, is er geen rechthebbende op een graf. Wie draagt dan risico's, naar wie kunnen rekeningen voor verlenging van het grafrecht, de jaarlijkse onderhoudsbijdragen? Er zijn processen over erfenissen en de vraag of iemand erfgenaam is, die tientallen jaren lopen. Al die tijd zou een begraafplaats dan geen overschrijving kunnen doen.
En ten vijfde: wat moet je met de erfgenamen die formeel geen erfgenaam willen zijn om schulden te ontlopen? Hebt u wel eens in de sub-rubriek 'Erfenis/erfrecht' gekeken hoe vaak dat voorkomt? Wie bij een begraafplaats of waar dan ook als 'erfgenaam' tekent, kan juridisch hangen. Wie dan verstandig is, zet geen handtekening in de hoedanigheid van erfgenaam. Wél kan zo iemand 'gewoon' om overboeking van het grafrecht vragen; als het maar los staan van het wel of geen erfgenaam zijn.
Ik durf de stelling te verdedigen, dat als u wél handtekeningen van alle erfgenamen vraagt, u in een groot aantal gevallen bedonderd wordt. Dat men de naam van een dwarsliggende broer of zus of neef of nicht gewoon niet vermeldt, dan wel een krabbel 'namaakt'.
Kortom, maak het niet moeilijker dan nodig is. Het systeem 'wie het eerst komt' werkt in de praktijk prima. Het geeft soms wel een scheef gezicht, maar dat staat in geen verhouding tot de soms jarenlange conflicten met een veel grotere groep mensen die niet tot een oplossing komen.
Met vriendelijke groeten,
mr W.G.H.M. van der Putten
20 maart 2003
