Opgraving in Duitsland; herbegraven in Nederland
24 maart 2003
Vraag nummer: 2111 (oude nummer: 2509)
Mon, 24 Mar 2003 19:28
Als er een opgraving in Duitsland plaats vindt en het stoffelijk overschot moet worden herbegraven in Nederland moet men dan gebruik maken van een zinken binnenkist? Wat moet er verder allemaal geregeld worden in Duitsland?
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
Uw vraag is veel te algemeen om een antwoord op te kunnen geven. Je hebt in hoofdlijnen met 3 dingen te maken:
1. Opgraving in Duitsland
2. Transport in/vanuit Duitsland
3. Binnenkomst in Nederland
1. De regels voor het opgraven van een overledene verschillen van Land tot Land in Duitsland. U weet dat Duitsland een federatie van Länder (Nedersaksen, Beieren, Hessen etc.) en Stadstaten (Hamburg, Bremen en Berlijn) is, die allemaal hun eigen wetten voor lijkbezorging hebben. En ook hun eigen regels voor 'Ausgraben und Umbetten', zoals op- en herbegraven wordt genoemd. Soms is toestemming nodig van de Kreisbehörde, soms van het Bezirksamt of een andere autoriteit. Meestal is ook advies van het Gesundheitsamt nodig. Aan het verlof kunnen uiteraard voorwaarden worden verbonden. Welke 'Schutzmassnahmen' getroffen moeten worden, zal ook afhangen van de termijn hoe lang de overledene al begraven is. Als het een paar dagen is, zal de kist nog intact zijn, na een paar maanden of een paar jaar niet. Welke voorwaarden men in welk Land hanteert, weet ik niet. Ik heb weliswaar een paar (hele) dikke handboeken over het Duitse Bestattungsrecht in de kast, en ook van verschillende Länder, maar die boeken treden niet zo in detail dat ik u kan vertellen wat voor voorwaarden precies waar gelden. In principe is dat in Nederland overigens ook zo: de voorwaarden die burgemeester aan een opgraving verbinden, staan ook niet in de wet of een uitvoeringsregeling. Er is weliswaar een algemeen advies van de VROM-inspectie, maar daar kan en moet in specifieke gevallen van worden afgeweken. Het is immers heel iets anders of men een overledene na 1 jaar opgraaft, dan wel of men na 50 jaar nog wat botten wil transporteren.
2. Internationaal transport vanuit Duitsland gebeurt in principe volgens de richtlijnen van het Verdrag van Berlijn uit 1937. Echter, Nederland is geen partij in dat verdrag inzake het internationaal vervoer van lijken. En het principe van dit soort verdragen is, dat de regels alleen gelden voor de staten die het verdrag samen hebben ondertekend en geratificeerd. Nederland heeft destijds wel getekend, maar nooit geratificeerd. Die ratificatie zou namelijk na 1945 moeten plaatsvinden, maar vlak na WO II had Nederland weinig behoefte meer aan verdragen met Duitsland.
Voor zover ik in de handboeken kan zien, is voor internationaal transport, als een andere staat geen partij in het Verdrag van Berlijn is, geen eis aan de kist gesteld. Dat zou betekenen dat geen zinken binnenkist vereist is. Alleen als het vervoer per vliegtuig plaats vindt, heb je te maken met de voorschriften van het transport van de IATA. Maar voor het vervoer per land gelden die regels niet.
Tenzij het een voorwaarde is voor het verlof tot opgraving (en transport) is mijns inziens geen zinken binnenkist nodig.
3. Nederland stelt geen eisen voor de binnenkomst van kisten met overledenen uit het buitenland, wanneer ze komen uit een land dat geen partij is in het Verdrag van Straatsburg. Duitsland is geen partij, dus is er ook niet verplichting voor een zinken binnenkist, vanuit de Nederlandse optiek.
Wat er verder allemaal geregeld moet worden in Duitsland weet ik niet, omdat ik niet weet in welk Land 'uw' overledene zich bevindt. Maar als ik dat wel weet, hebt u er nog niet zo veel aan, want dan kan ik waarschijnlijk alleen zeggen bij welke autoriteit u moet aankloppen. Maar dan weet u nog weinig.
Mij lijkt het het eenvoudigst, als u het vraagt aan de beheerder van de betreffende begraafplaats in Duitsland, want die weet bij welke lokale of regionale autoriteit u moet zijn en waarschijnlijk ook wat de gangbare voorschriften zijn bij Ausgrabung en Umbettung. Voor transport over land naar Nederland zijn denk ik geen bijzondere aanvullende voorwaarden nodig. Of de kist vanaf de plaats van opgraving bijvoorbeeld 10 km of 800 km vervoerd moet worden, en een grens passeert, maakt eigenlijk geen verschil.
mr W.G.H.M. van der Putten
24 maart 2003
