21 augustus 2002
Vraag nummer: 918 (oude nummer: 1244)
Geachte meneer,
Namens mijn broer, die een kleine begraafplaats van onze kerk beheert, stel ik een vraag.
Hij had woorden met een leverancier. Die kreeg een dure natuursteen-zerk niet betaald en wil nou de zerk van het graf af halen. Mijn broer vindt dat dat niet kan.
Maar de leverancier is zakelijk en heeft voorwaarden waar in staat dat de zerk zijn eigendom is zolang die niet betaald is. Zegt de wet er iets over of een steen van een graf mag worden gehaald. Volgens mijn broer mag je een graf niet roeren en valt daar ook de steen onder (betaald of niet). wat zegt u er van? Ik noem de naam van de natuursteenfirma niet, want het is een grote en mijn broer wil niemand in diskrediet brengen als het niet nodig is.
Antwoord:
Een leverancier van grafstenen mag een eenmaal geplaatste steen niet uit eigener beweging weer van een graf verwijderen. Dat mag uitsluitend met toestemming van de houder van de begraafplaats. Maar eigenlijk is dat een theoretische zaak, want als puntje bij paaltje komt heeft de begraafplaats de keuze tussen óf instemmen met verwijdering, óf niet instemmen maar zelf de steen betalen.
Een graf is een onroerende zaak en eigendom van de eigenaar van de begraafplaats. Alles wat daar op wordt geplaatst - met uitzondering van losse voorwerpen als bloemen of een vaasje - wordt eigendom van de eigenaar van de begraafplaats. Dat heet met een juridische term "natrekking" en is een hoofdregel in ons recht. Een eigendomsvoorbehoud van de leverancier doet daar niets aan af. Dat is gewoon niet geldig: de hoofdregel gaat voor.
Het verwijderen van een grafsteen staat niet gelijk aan het roeren van het graf.
Onder de wat ouderwetse term "roeren" wordt "ruimen" verstaan. Het verwijderen van de grafsteen is geen ruiming, maar soms een voorstadium daarvan. In 1955 zei de Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, dat onder roeren/ruimen "in het algemeen zijn te begrijpen handelingen, waarbij het graf wordt geopend." Een grafstaan staat in de regel boven op een zandgraf of een (met een betonnen plaat afgesloten) grafkelder.
Overigens, wat als uw broer geen toestemming geeft om de steen weg te halen? Dan blijft de begraafplaats eigenaar, maar dan moet de begraafplaats ook de kosten van de steen betalen. Anders is de begraafplaats 'ongerechtvaardigd verrijkt', zoals dat in het Burgerlijk Wetboek (BW) heet. De begraafplaats zou dan een aanwinst krijgen, terwijl de steenhouwer het nakijken heeft. Ook hier is een wettelijke regel voor: bij ongerechtvaardigde verrijking heeft de benadeelde partij recht op een schadevergoeding (artikel 6:212 BW). Dus de rekening van de steenhouwer moet dan door de begraafplaats worden betaald.
Over deze materie is ook wel eens wat op papier gezet de afgelopen jaren. Ik neem aan dat uw broer een abonnement heeft op 1 of meer vakbladen. En anders moet hij dat zeker nemen. In het blad "Het Uitvaartwezen" heeft enkele maanden een artikel gestaan over het eigendom van grafstenen, van de hand van drs. J. Rutjens. Ik heb er zelf in hetzelfde blad ook overgeschreven in het nummer van december 1995.
U schreef dat de begraafplaats van uw broer kerkelijk is. Van de NH kerk? In het maandblad "De Hervormde gemeente" heb ik eveneens een stukje over deze materie geschreven. Uit het hoofd gezegd was dat in het najaar van 1995.
mr W.G.H.M. van der Putten
31 oktober 1997
Spelregels
