Schade grafstenen

2 februari 2002

Vraag nummer: 725  (oude nummer: 786)

Thu Jan 20 15:36:07 2000

Geachte heer Van der Putten,

Graag zouden wij antwoord van u ontvangen op de volgende vraag: Wie is aansprakelijk voor schade aan grafmonumenten aangebracht door bijv. jeugd, vandalisme of afvallende takken?
De begraafplaats en de bomen zijn eigendom van onze vereniging.
Echter de graven worden verkocht aan leden en zij blijven eigenaar voor zo lang de begraafplaats blijft bestaan.
Bij de ingang is een hek geplaatst met borden waarop vermeld staat: "Betreden van dit terrein is voor eigen risico en kinderen beneden 16 jaar geen toegang zonder begeleiding".

Wij zijn van mening dat als een familie een gedenksteen plaatst, zij zelf aansprakelijk is voor eventuele schade, veroorzaakt door vernielingen, diefstal of natuurgeweld.
Wij zien uw antwoord met belangstelling tegemoet.

Met vriendelijke groet,
Begrafenisvereniging 'Losdorp'
A. Flikkema, secr./penn.

Antwoord:

Geachte heer,
U vraagt wie aansprakelijk is voor schade aan grafmonumenten. U hebt gelijk dat dit de familie is, of althans behoort te zijn. Maar het zit anders dan dat u denkt.
Een grafsteen, zodra die is geplaatst, wordt onmiddellijk na plaatsing automatisch eigendom van de begraafplaats. In het Nederlands recht geldt namelijk de hoofdregel dat de eigenaar van de ondergrond automatisch eigenaar wordt van alles wat op die grond gebouwd wordt. Dat geldt voor het tuinhuisje dat per ongeluk in uw tuin in plaats van die van de buurman wordt gebouwd evengoed als voor grafmonumenten. U stelt in uw vraag wel dat de familie eigenaar van het graf is, maar dat is ze juridisch niet (alleen in het spraakgebruik). De eigenaar van de ondergrond, de begraafplaats, is eigenaar van het graf (en het monument). De familie heeft alleen een grafrecht; dat mag je zien als een soort opstalrecht, meer een 'in'stalrecht.
De eigenaar draagt nog niet automatisch het risico van een schade. U moet in het reglement van uw begraafplaats goed regelen dat het risico van schade's bij de rechthebbende op een graf ligt. En dat als een schade wordt geconstateerd, de rechthebbende de verplichting heeft om de schade te laten repareren, zodat de begraafplaats een ordelijk aanzien heeft. De huidige modelreglementen voorzien daar naar mijn mening niet voldoende duidelijk in, omdat men vaak stilzwijgend - juridisch geheel ten onrechte - aanneemt dat de steen eigendom van de familie is er blijft. Maar dat is dus niet zo. Het is dus belangrijk om een goede regeling in het reglement te hebben. Een goed reglement is sowieso heel erg belangrijk.
In het komende nummer van het blad van de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen, "De Begraafplaats" wordt een voorbeeld van zo'n "schade-artikel" opgenomen.
Overigens, een bord met de mededeling dat men de begraafplaats voor eigen risico betreedt en dat jongeren onder begeleiding moeten zijn, kan op zich geen kwaad, maar ik zie er ook weinig heil in. Echte vandalen houdt u er echt niet mee weg en het heeft niets te maken met aansprakelijkheid voor schade aan grafstenen. Wel, bijvoorbeeld, dat als men op een stormachtige dag de begraafplaats betreedt en er hebt er een aantal bomen staan, waar een tak van afwaait, dat u dan aansprakelijkheid voor schade kunt afwijzen.