Schudden van graf (verschil met ruimen)
7 september 2003
Vraag nummer: 2457 (oude nummer: 3022)
Ik lees sinds kort uw nieuwe site. Daar wordt gesproken over het schudden van een graf. Nu kan ik mij daar wel een voorstelling van maken maar wat houdt dit nu precies in en wanneer wordt dit gedaan. En wat is het werkelijke verschil met ruimen.
Overigens heb ik als particulier een ruiming van dichtbij gezien, heel interesant maar na 100 jaar is er behalve af en toe een half schedeltje niet veel meer over van deze mensen. Wat ik wel aardig vond dat de beheerder mij toestemming gaf om dat eens van dichtbij te bekijken.
Antwoord:
Geachte heer,
Het schudden van een graf houdt in dat de beenderen van de stoffelijke overschotten in een graf dieper in een graf worden herbegraven. Er wordt dan in een graf eerst gegraven tot het niveau van de bovenste kist; de resten die men dan tegenkomt worden even op de rand naast het graf gelegd; zo gaat men door met het niveau van kist 2 en soms kist 3. Nadat men de onderste kist heeft gehad graaft men nog even dóór, zon 20 tot 40 cm, afhankelijk van het volume van de botten. Dan worden de botten samen in het graf gelegd, met zon 10 - 20 cm aarde toegedekt, en het graf is weer vrij voor een volgende begrafenis.
Het schudden van een graf kan soms gebeuren op verzoek van de nabestaanden. Er ontstaat in een graf dan ruimte voor kisten van overledenen van een volgende generatie. Soms worden de botten bloot onder in het graf gelegd zoals ik net omschreef, soms ook worden ze eerst in een bottenkistje gedaan, of in een juten zak.
Ik hoorde een paar maanden geleden zelfs dat er bij een begrafenis al rekening werd gehouden met schudden in de toekomst; onder de kist werd een stevig stuk plastic gelegd, zodat men later bij het schudden van het graf bijna automatisch de botten op dit plastic zou vinden. Ik zou dan trouwens wel adviseren om in dat plastic wat gaatjes te maken waar regenwater doorheen kan, anders ontstaat wellicht een soort ondergronds zwembadje en dan houd je misschien meer stoffelijke resten over dan dat je zou wensen. Een beetje vocht is goed voor de lijkontbinding, maar te veel vocht conserveert.
Deze vorm van schudden is meestal een recht, dat aan de rechthebbende op een graf is toegekend in een beheersverordening of reglement. Wanneer een dergelijk recht op schudden niet in een verordening of reglement is toegekend, kunnen nabestaanden het niet eisen. De begraafplaats kan zich dan op het standpunt stellen vol is vol.
Het schudden van een graf kan een beheerder ook doen niet op verzoek, maar simpelweg om een graf weer vrij te maken voor gebruik voor andere personen.
Schudden is een bepaalde vorm van ruiming. Ruiming is het weghalen van stoffelijke resten in een graf om het graf weer beschikbaar te hebben voor nieuwe uitgifte.
Ruiming kan dus gebeuren door schudden (dieper herbegraven op dezelfde plek), óf door de stoffelijke resten uit het graf te halen en elders op de begraafplaats in een verzamelgraf of knekelput te bergen.
Het schudden is van oudsher de meest gebruikelijke vorm van ruiming. Het gebeurt meestal pas op het moment dat men een graf vrijmaakt voor een volgende begrafenis. Het is immers het meest praktisch om een graf pas te openen als men er opnieuw wil gaan begraven. Het delven en schudden van een graf gaat dan in één handeling. Schudden gebeurt daarom meestal individueel, per graf.
Meestal alleen wanneer men een groot aantal graven tegelijk klaar wil maken en men er bijvoorbeeld een betere kwaliteit zand in wil brengen, worden graven geruimd door het overbrengen van de stoffelijke resten naar een verzamelgraf.
De wettelijke term voor het verwijderen van beenderen e.d. uit een graf is ruimen. De term schudden is een term uit de praktijk. Maar lokaal wil men ook wel eens eigen termen hebben, zoals het vrijmaken van een graf of het roeren van een graf. En soms verstaat men onder schudden niet alleen het dieper herbegraven op dezelfde plaats, maar ook het overbrengen naar een verzamelgraf op een andere plaats. De termen lopen een beetje door elkaar, al naar gelang het plaatselijk gebruik. Bij begraafplaatsen en de termen die men gebruikt geldt heel erg veel gewoonterecht en dat kan plaatselijk dus verschillen.
Dat blijkt al een beetje uit uw verhaal, waar ik tussen de regels door uit opmaak, dat meerdere graven werden vrijgemaakt. Dan spreekt men meestal niet van schudden, maar van ruimen.
Het is niet gebruikelijk dat publiek bij het ruimen van graven wordt toegelaten. Men weet niet altijd wat men tegenkomt als een graf worden geopend. Bij graven die slechts enkele tientallen jaren oud zijn stuit men wel eens op slechts deels ontbonden lichamen, omdat die lichamen verpakt waren in een zogenaamde lijkhoes van een té degelijke kwaliteit of omdat de overledene gekleed was in synthetische kleding die het lichaam te strak omsloot. En dat is een allesbehalve prettige aanblik. Bij graven die ongeveer 100 jaar oud zijn loopt men een dergelijk risico niet; plastic en andere kunststoffen waren toen nog onbekend. Alhoewel men ook in bijvoorbeeld zware kleigrond ook nog wel eens problemen met de vertering ziet. Men brengt dan de vertering weer op gang door de stoffelijke resten op een andere plaats minder diep her te begraven.
mr W.G.H.M. van der Putten
