Informatieverplichting omtrent ruimen eeuwigdurende graven
16 november 2015
Vraag nummer: 44241
Enige tijd geleden ontdekte ik bij aankomst op de gemeentelijke begraafplaats, dat het graf van mijn overgrootmoeder was opgebroken. De steen was reeds vernietigd, de ruiming heb ik voorkomen. Wij hadden het graf enige tijd ervoor eigenlijk 'herontdekt'. Bij telefonisch contact is mij toen te kennen gegeven dat het graf er inderdaad nog was, en dat eeuwigdurend was. Daarom heb ik mij nooit zorgen gemaakt.
De gemeente valt op zich officieel niets te verwijten. De rechthebbende was al lang dood en het grafrecht is nooit overgeschreven.
Wel zit mij dwars, dat dit tijdens mijn telefoongesprek niks is gezegd. Ook de website vind ik, vergeleken met de websites van andere gemeentes, behoorlijk summier: praktische informatie rondom bijv. ruimingsbeleid is volledig afwezig.
De wet op lijkbezorging stelt, dat verlopen graven geruimd mogen worden, maar nadat er een procédé is geweest waarin contact is gezocht, en indien dat niet mogelijk is, een bekendmaking is gedaan. De wet lijkt daarbij vooral uit te gaan van de huidige situatie - waarin eeuwigdurend grafrecht eigenlijk amper meer bestaat. Hoe zit dat eigenlijk met eeuwigdurende graven? Vallen die ook onder deze regels in de wet (bekendmaking etc) of zijn die als het ware 'vogelvrij' als het grafrecht vervallen is? En meer algemeen, in hoeverre heeft een gemeentelijke begraafplaats eigenlijk een 'informatieplicht'?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
U haalt waarschijnlijk in de wet een paar dingen door elkaar. De Wet op de lijkbezorging geeft in artikel 28, lid 4 t/m 7, een regeling voor verwaarloosde graven: als die niet worden opgeknapt (na schriftelijke waarschuwing en bekendmaking) kunnen de rechten vervallen en kunnen de graven worden geruimd.
Ik weet niet waarom het grafmonument van het graf van uw overgrootmoeder was verwijderd. U schrijft alleen 'Het grafrecht was niet overgeschreven'. Dat impliceert dat er een regel was dat dit wel had gemoeten. Dat is overigens bij 99,9 % van de begraafplaatsen zo. Dat is iets wat niet in een wet geregeld is, maar alleen in de voorwaarden van beheersverordeningen of beheersreglementen en grafbrieven en dergelijke. Die voorwaarden hebben rechtskracht.
De verordeningen en reglementen met de regels voor het tijdig overschrijven van graven (meestal stelt men een termijn van 12 maanden) gelden zowel voor graven voor bepaalde tijd (bijvoorbeeld graven voor 20 of 30 jaar of 50 jaar), als voor graven voor onbepaalde tijd ('eeuwigdurend'). Als de grafrechten niet tijdig zijn overgeschreven, kunnen ze vervallen worden verklaard. Dat geldt voor alle soorten graven.
De procedure die u in de wet gezien hebt, geldt alleen voor kennelijk verwaarloosde graven. Niet voor graven waarvan de rechten niet tijdig zijn overgeschreven.
U klaagt dat gemeenten te weinig informatie geven. Maar het is gewoon zo dat als de grafrechten verlopen zijn of vervallen zijn, graven geruimd kunnen worden. Net als wanneer dat iemand een huis huurt en de huur eindigt; dat kan het huis aan een ander worden verhuurd. Dat geldt voor graven precies zo. En om ze aan een ander te kunnen verhuren, moet de ruimte eerst leeg gemaakt worden. Daar valt weinig beleid over te maken, het is simpelweg zo. Je kunt naar mijn mening ook niet zeggen dat graven 'vogelvrij' zijn. Dat zeg je ook niet van woningen waarvan de huur is afgelopen. Je mag van de andere kant verwachten dat families ook zelf enige moeite doen om zich in de materie te verdiepen en tijdig maatregelen te nemen.
Als de houder van een begraafplaats een rechthebbende op een graf verlenging van de gebruiksrechten aanbiedt, wordt ook altijd gemeld dat als de rechten niet verlengd worden, het graf geruimd gaat worden. Alleen wordt niet precies gemeld wanneer die ruiming plaats gaat vinden, omdat dat meestal niet gepland wordt. Dat kan van veel omstandigheden afhangen. Op veel oudere begraafplaatsen is het zo dat families die met een actueel overlijden te maken krijgen en die een plek op de begraafplaats mogen uitzoeken, dan een oud graf mogen uitzoeken dat dan 1 of 2 dagen later geruimd gaat worden. Die keuzes zijn niet te plannen, tenzij men mensen geen keus meer geeft. Dat zou ook jammer zijn.
U klaagt dat de betreffende gemeente u in een telefoongesprek niet voldoende heeft geïnformeerd; dan kunt u een klacht bij die gemeente indienen zodat men er in volgende gevallen meer of beter aandacht aan besteedt. Maar er is ruim informatie te vinden. Deze site bijvoorbeeld waarschuwt al sinds 1997 voor de gevolgen van het niet tijdig overschrijven van grafrechten. Ik schrijf het sinds ruim 28 jaar in boeken en artikelen. Het staat al bijna 2 eeuwen in beheersverordeningen. Maar die leest niemand. Het probleem is dat mensen niet op de idee komen dat het een probleem zou kunnen zijn en daarom niet gaan zoeken naar een oplossing.
In uw geval lijkt het me waarschijnlijk wel mogelijk om het graf nog te redden. Veel gemeenten kennen in hun beheersverordening de regel dat wanneer een graf vervallen is, maar feitelijk nog bestaat, de rechten nog op naam van een nabestaande kunnen worden geschreven. De kans is groot dat dat bij u ook kan.
Er zijn ook veel families waar geen nakomelingen van zijn. In die gevallen kan men vooraf dit soort problemen voorkomen door het graf toe te vertrouwen aan de Stichting Grafzorg Nederland (www.grafzorg.nl). Daar kan men geld storten om wanneer een grafmonument na bijvoorbeeld 50 of 80 jaar breekt of onleesbaar geworden is, dat grafmonument op te laten knappen. Dan vervallen de rechten niet. Ook is er dan geen probleem meer met het overschrijven van rechten als de rechthebbende overlijdt.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Vergelijk offertes van uitvaartondernemers via de site Uitvaartmarkt.nl
TIP
Buitenhuis La Hardoye: een paar dagen weg of een of meer weken vakantie voor 2 tot 10 personen. Een prachtig sfeervol zeer ruim huis met grote tuin, eigen beekje en boomgaard op de grens van de Franse Ardennen en de Champagne. Slechts 340 km van Utrecht.
www.vakantiehuis-ardennen.info
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Zoals: Kan de houder van de begraafplaats andere voorwaarden opleggen bij de overschrijving van een grafrecht?
TIP
www.urnenwinkel.nl. De mooiste collectie urnen voor de beste prijs.
