Wie is rechthebbende?
2 oktober 2002
Vraag nummer: 1229 (oude nummer: 1570)
Mon Nov 13 10:54:39 2000
Ik heb uw archief doorgelopen, maar een antwoord op deze elementaire vraag heb ik niet kunnen vinden.
Normaal gesproken is het ook niet zo'n probleem: Iemand overlijdt, de partner/ouder/kind regelt de zaken met de uitvaartondernemer en tekent ook de huurovereenkomst met de begraafplaats, en wordt daardoor automatisch de rechthebbende.
Stel nu, dat een weduwnaar overlijdt en dat zijn (2de) levensgezellin, waarmee hij niet getrouwd was, de uitvaart regelt en betaalt en dus voor de begraafplaats ook de rechthebbende wordt.
Enkele maanden later klopt een van de kinderen echter bij de begraafplaats aan en claimt als erfgenaam ook rechthebbende te zijn.
Concrete vragen: is degene die betaalt rechthebbende of degene(n) die in het testament vernoemt worden? Hoe moet een begraafplaats weten wie zij in de huurovereenkomst als rechthebbende moet opnemen. En hoe te handelen als een ander de rechten claimt?
AJM Gerritsen,
Willibrord-Oegstgeest
Antwoord:
Mon Nov 13 14:08:11 2000
Geachte heer Gerritsen,
De vraag wie rechthebbende is of wordt, is niet zo'n probleem. U geeft het zelf al aan. Degene die de begrafenis regelt en het grafrecht vestigt, wordt de rechthebbende. Of een ander, als bijvoorbeeld een dochter haar vaders begrafenis regelt en meteen haar moeder als rechthebbende aanwijst. Er is altijd iemand die om grafuitgifte vraagt, al dan niet via de uitvaartverzorger, dus die persoon is altijd bekend.
Maar dan hebben we het over een nieuw graf. Bij een bestaand graf ligt het gecompliceerder.
U geeft nu het geval dat een weduwnaar overlijdt en dat diens tweede partner de begrafenis regelt en 'dus' voor de begraafplaats de rechthebbende wordt. Nu gaat u een stap te ver. U schrijft het er niet duidelijk bij, maar ik neem aan dat er dan al een graf is van de eerste vrouw van de weduwnaar. En dat de weduwnaar hier in begraven wordt. Wie wordt dan rechthebbende? Dat hangt af van wat in het reglement van uw begraafplaats staat.
Er zijn verschillende systemen mogelijk. Er zijn begraafplaatsen die het testament van de overledene als leidraad nemen: dat is een slecht systeem, want niet iedereen maakt een testament en dan is nog niet duidelijk wat er moet gebeuren. Een ander systeem is dat de gezamenlijke erfgenamen een opvolger moeten aanwijzen. Dat is ook een lastig systeem, want soms zijn de erfgenamen onderling ernstig verdeeld; een ruzie over de verdeling van de washandjes van de overledene blokkeert dan ook de aanwijzing van de erfgenamen. Ik schrijf het wat badinerend, maar het is helaas vaak realiteit. Heel veel begraafplaatsen hanteren echter vanouds dit systeem (ook de uwe). Persoon vind ik het dus ook een onverstandig systeem, want het kan voor vele jaren patstellingen opleveren, als men niet tot overeenstemming komt. Er wordt paal en perk aan gesteld, doordat dan vaak in het reglement is opgenomen dat de aanwijzing en overschrijving binnen 1 jaar na het overlijden van de oude rechthebbende moet gebeuren, op straffe van het vervallen van het grafrecht. Het beste systeem vind ik persoonlijk dat geen specifieke regeling in het reglement staat, maar dat de eerste die zich meldt het grafrecht krijgt. Dat kan het handigst door op een aanvraagformulier voor een begrafenis meteen op te nemen en in te laten vullen wie de nieuwe rechthebbende wordt. Als de uitvaartverzorger dit bespreekt met de familie, is men bij elkaar en kan men een besluit nemen. Als het volledig invullen van het aanvraagformulier als voorwaarde voor het in behandeling nemen van het formulier is gesteld (met andere woorden: er kan geen begrafenis plaatsvinden zonder dat de opvolger is aangewezen), komt men er onder druk van de tijd altijd uit. Ideaal.
Als u in uw voorbeeld het grafrecht over is geschreven op de 2e partner, omdat die de begrafenis regelde, is er in strijd met het eigen reglement gehandeld, als dat bijvoorbeeld aangaf dat de erfgenamen gezamenlijk een opvolger moesten aanwijzen. Het is echter niet zo dat een erfgenaam per definitie rechthebbende is. In een reglement staat dat slechts 1 persoon rechthebbende kan zijn. En daar moet vooral strikt de hand aan worden gehouden, want anders is de ellende vaak niet te overzien. Vaak zal het goed gaan, maar als het tussen 2 rechthebbenden niet goed gaat, zit je ook flink scheef.
Concreet antwoord op uw vraag: niet degene die een begrafenis betaalt wordt automatisch rechthebbende. Wie rechthebbende kan worden en op welke manier staat in het reglement. Als later iemand anders komt die ook rechthebbende wil worden, heeft die persoon pech. Als het grafrecht op naam van een ander is gesteld, kan het niet zomaar worden ingetrokken, zelfs niet als men zou aankomen met een testament waarin men nadrukkelijk als opvolger is aangewezen. Dan had men er maar direct mee moeten komen. Zelfs zijn aanspraken verlopen, als de begraafplaats niet op de juiste wijze het eigen reglement heeft toegepast. De begraafplaats mag een verleend recht niet eenzijdig intrekken, zelfs niet als de begraafplaats aantoonbaar een fout heeft gemaakt. Betrokkene zal naar de rechter moeten stappen en moeten aantonen dat een ander het recht niet te goeder trouw heeft gevraagd en gekregen; als de rechter betrokkene gelijk geeft en de begraafplaats gelast om het eerder verleende recht in te trekken en aan betrokkene te verlenen, dan pas mag de begraafplaats het intrekken.
Met vriendelijke groeten,
mr W.G.H.M. van der Putten
13 november 2000
