11 januari 2005
Vraag nummer: 3598 (oude nummer: 5347)
De gemeente waarvoor ik werk is in 1998 ontstaan uit 4 samengevoegde gemeenten.
Nu blijkt, dat niet elke voormalige gemeente zorgvuldig is omgegaan met het tijdig (laten) verlengen van de contractduur van graven op de verschillende begraafplaatsen en ook de nieuwe gemeente is hierin tot 2004 in gebreke gebleven.
# Van 1 begraafplaats zijn enkele tientallen huurtermijnen verstreken in de jaren 1950/1960. Vervolgens is hier overgegaan op "huurgraven voor onbepaalde tijd" . De nieuwe gemeente kent slechts huurgraven voor bepaalde tijd.
# Op 3 andere begraafplaatsen gaat het per begraafplaats eveneens om enkele tientallen vervallen huurtermijnen, als volgt in te delen:
a. vervallen voor 1 juli 1991
b. vervallen na 1 juli 1991, dus informatieplicht van de eigenaar aan rechthebbende
c. Nog niet vervallen huurtermijnen, maar er kan niet meer tijdig worden voldaan aan de informatieplicht.
Er is inmiddels voor gezorgd, dat er geen nieuwe gevallen bij komen. De bedoeling is om de reeds verstreken huurtermijnen op een juridisch en moreel verantwoorde wijze af te handelen.
De vraag is nu wat juridisch en moreel correct is.
Is het bijvoorbeeld zo, dat reeds verallen huurtermijnen niet meer met 10 jaren verlengd kunnen worden en er wellicht eerder sprake moet zijn van nieuwe uitgiftes aan voormalige rechthebbenden of "erven' en kan zoiets met terugwerkende kracht?
Of zijn de graven juridisch aan de gemeente vervallen?
Maakt het nog verschil of het voor of na de "informatieplicht" is?
Tot slot de vraag hoe te handelen als erven van een overleden rechthebbende niet binnen een jaar verzoeken om overschrijving van het recht, maar pas na enkele jaren.
Antwoord:
Geachte heer,
De graven waarvan de termijn vervallen is voor 1 juli 1991, toen de vernieuwde Wet op de lijkbezorging in werking trad, zijn onherroepelijk vervallen. Zeker over graven die in de jaren '50 of '60 van de vorige eeuw verliepen, hoeft niet meer gesproken te worden. Zowel juridisch als naar mijn gevoel ook moreel, zijn alle gevallen van voor 1-7-1991 passé.
Als de lopende termijn nog niet vervallen is, maar niet meer voldaan kan worden aan de voorwaarde dat de rechthebbende tenminste 1 jaar tevoren verlenging wordt aangeboden, is het zaak om de verlenging zo spoedig mogelijk aan te bieden.
Dan zijn er nog de gevallen waarin tussen 1 juli 1991 en vandaag het grafrecht vervallen is, maar waar ten onrechte geen verlenging is aangeboden. Formeel zijn de grafrechten inmiddels gewoon vervallen. Moet je dan alsnog verlenging aanbieden? Formeel kan dat niet eens. Moet je graven dan opnieuw uitgegeven voor minstens 20 jaar? Dat is ook al zoiets, maar zou juridisch correct zijn. Maar moet je zo juridisch correct zijn als beide partijen bijvoorbeeld nog wel met terugwerkende kracht per bijvoorbeeld 1 maart 2002 een graf voor 10 jaar willen verlengen?
De formele wettelijke lijn is de volgende. Als het grafrecht niet is verlengd, ongeacht wie nalatig is geweest om te verlengen of verlenging aan te bieden, dan is het gewoon verlopen. Een verlopen grafrecht kan niet verlengd worden, want het bestaat niet meer. Wat wel kan is dat het betreffende graf opnieuw wordt uitgegeven, als een nieuw graf. Dus voor de kosten van een nieuw graf en voor minstens 20 jaar als het om een eigen graf met een uitsluitend recht gaat.
Deze strikte lijn is goed te verdedigen als het gaat om graven waarvan het recht najaar 1991 verlopen is. Maar deze lijn is minder goed te verdedigen als het gaat om graven waarvan het recht najaar 2004 verlopen is. Enige coulance lijkt dan toch wel welkom. Maar waar moet je dan een grens leggen? Juridisch is er geen argument voor coulance en geen argument om ergens een grens te trekken. 1-1-1995 of 1-10-1998 is net zo goed of slecht als 1-12-2004.
Kan je met terugwerkende kracht verlengen? Wat in ieder geval juridisch onmogelijk is, is dat een grafrecht dat bijvoorbeeld in 1998 verlopen is, in 2005 verlengd wordt tot 2015. Je kunt wel verlengen van 1998 tot 2008. Of het graf nieuw uitgeven van 2005 tot 2025. Maar of je met terugwerkende kracht kunt verlengen, hangt vooral af van de vraag of de legesverordening van de gemeente dat mogelijk maakt.
U merkt, een pasklaar antwoord is er niet. Je kunt graven proberen met terugwerkende kracht te verlengen, maar je zult moeten zorgen dat de legesverordening dat mogelijk maakt. Anders loop je het risico van een slimmerik die gewoon niet betaald omdat de aanslag onterecht is opgelegd. Je kunt er ook voor kiezen om niets te doen en te wachten of er nog mensen komen met klachten of wensen en die dan individueel verlenging of nieuwe uitgifte aanbieden. Of mensen bij een verlenging dan het tarief 2005 of dat van een vorig jaar moeten betalen, kan ook een kwestie van discussie zijn. Er is niets hard. Er is ook nog geen jurisprudentie over. Ik kan daarom niet zeggen hoe kwalijk of fataal het niet tijdig aanbieden aan verlengingen is. En of het verval van de grafrechten onherroepelijk is. Juridisch zeg ik "Ja, dat is geldend", maar als een rechter in een individueel geval anders zou besluiten, kan het anders zijn. Zo'n geval is bij mijn weten nog niet aan de rechter voorgelegd.
Zie oudere vragen over dit onderwerp, zoals vraag 4855: 'Verlenging rechten enkele jaren na afloop graftermijn' in de sub-rubriek Verordening/reglement.
mr W.G.H.M. van der Putten
Spelregels
