Teruggeven graf door rechthebbende besluit in de zin van de Awb?
24 september 2014
Vraag nummer: 39974
Een rechthebbende van een graf op een van onze begraafplaatsen heeft aangegeven het recht terug te willen geven. Wij hebben in onze verordening een artikel die regelt dat dit kan. Nu is er bij ons alleen wat onduidelijkheid of het "terugnemen" van dit graf een besluit in de zin van de AWB is, of dat kan worden volstaan met een schriftelijke mededeling van de ontvangst van de verklaring dat afstand wordt gedaan van het recht? Dit laatste geeft weer hoe het is opgenomen in de verordening.
Antwoord:
Geachte heer,
In artikel 18 van de beheersverordening van uw gemeente staat niet dat uw gemeente het graf 'terugneemt', maar dat de rechthebbende afstand doet ten behoeve van de gemeente (een betere formulering zou m.i. zijn: "afstand doet ten gunste van de gemeente", want de gemeente behoeft het graf niet. Zij vraagt er niet om om afstand te doen. Maar dat terzijde).
U stelt de juridisch zeer interessante vraag of het "terugnemen" van dit graf een besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht is. Het antwoord is: nee.
Het afstand doen van zijn rechten (en toekomstige verplichtingen) door de rechthebbende is een rechtshandeling die wel een gevolg heeft voor de gemeente. Maar de gemeente verricht zelf geen rechtshandeling en neemt geen besluit.
Het mededelen van de ontvangst van de verklaring aan de rechthebbende is ook geen besluit en heeft op zichzelf geen rechtsgevolgen. De mededeling heeft twee redenen. Ten eerste is het netjes om iemand te laten weten dat zijn brief ontvangen is en dat het doen van afstand in de administratie verwerkt is (dat zou ik er maar meteen bij melden (als het ook uitgevoerd is, natuurlijk)). Ten tweede voorkomt deze werkwijze dat iemand anders dan de rechthebbende het grafrecht kan laten vervallen buiten zijn medeweten om. Stel dat bijvoorbeeld een broer of een zus een brief schrijft dat het graf van ouders kan vervallen en dat die brief op het eerste oog door of namens de rechthebbende is geschreven, dan kan de rechthebbende na ontvangst van de bevestiging de zaak nog recht zetten, als hij die afstandsverklaring niet kende en niet wilde.
Het is ook niet zo dat de gemeente kan weigeren, als een rechthebbende afstand doet van zijn grafrecht. De gemeente kan er alleen kennis van nemen. Het 'terugnemen' in uw vraag is geen actie, in de zin dat de gemeente iets doet of besluit. Het graf 'komt' terug, waarbij de gemeente passief is en het alleen constateert.
De mededeling is dus geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Er hoeft dus ook niet vermeld te worden dat men bezwaar kan aantekenen, of dat derden dat kunnen.
Overigens kan de gemeente de rechthebbende ook nog aanspreken op lopende verplichtingen, ook al doet iemand afstand. Stel dat iemand jaarlijks onderhoud moet betalen en dat het zien van de rekening daarvoor hem dit jaar aanspoort om afstand van het grafrecht te doen. Dan moet die rekening nog betaalt worden. Ook kan het zin dat de rekening nog later komt. Bijvoorbeeld onderhoudskosten zijn vaak verschuldigd naar de situatie op 1 januari van een jaar. Als iemand dan in februari afstand doet van het graf, kan hij toch nog in de loop van het jaar een rekening voor onderhoud krijgen. Dan die rekening is gebaseerd op de situatie van 1 januari.
Nog een ander terzijde: Er zijn wel (andere) situaties dekbaar waarbij de gemeente de grafrechten wel 'terug' of 'afneemt'. Bijvoorbeeld als sanctie als rekeningen niet betaald worden (en die optie in de verordening is geregeld, wat veel gemeenten ten onrechte niet doen) of als het grafmonument verwaarloosd is en dit volgens de verordening niet mag, of als het grafrecht niet tijdig overgeschreven is na het overlijden van de rechthebbende. Dan is wel sprake van een besluit en dan is bezwaar en beroep van belanghebbenden mogelijk.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Vergelijk offertes van uitvaartondernemers via de nieuwe site Uitvaartmarkt.nl
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Kan de houder van de begraafplaats andere voorwaarden opleggen bij de overschrijving van een grafrecht?
