Rijksmonument; gevaar voor boom; ander graf aanbieden?
28 maart 2011
Vraag nummer: 24611 (oude nummer: 16594)
Geachte heer Van der Putten,
op onze begraafplaats ligt eeuwigdurend familiegraf vanaf 1890 vlak voor een grote, oude boom. Voor het laatst in begraven in 1975. Het graf en boom liggen op een gebied wat in 2007 als rijksmonument is aangewezen. Nu moet er worden begraven in betreffende graf, maar dan gaat de boom dood en kappen is geen optie. In de buurt van het graf zijn meerdere vrije graven. Moet de begraafplaats een graf aanbieden voor 20 jaar of dient de familie het graf aan te schaffen tegen de geldende tarieven?
Graag uw advies.
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
Ik neem aan dat het gaat om een graf waarin nog ruimte is om te begraven, anders hoefde u de vraag niet te stellen.
Juridisch is het zo dat de rechthebbende op een graf het recht heeft om in dat graf te laten begraven. Voorzover er ruimte is of (eventueel door samenvoegen/schudden) gemaakt kan worden, natuurlijk.
Met een boom in de buurt van het graf heeft een rechthebbende niets te maken. Dat is een probleem van de begraafplaatshouder. De begraafplaatshouder heeft het probleem gecreëerd door daar ooit bomen te planten die groot konden worden en een probleem bij het begraven zouden kunnen gaan vormen. Dat probleem kan en mag niet op de rechthebbende afgewenteld worden. Het is slecht beheer van de begraafplaatshouder, de gemeente, als bomen te dicht op graven worden geplant. Of graven te dicht bij bomen worden uitgegeven. Ook als dat misschien wel ruim 100 jaar geleden is gebeurd. Een begraafplaatshouder moet (lange tijd) vooruit denken, zeker bij graven voor onbepaalde tijd.
Of dat het betreffende grafvak rijksmonument is of niet, heeft er mijns inziens weinig mee te maken. De status van rijksmonument ontslaat de begraafplaatshouder niet van zijn verplichtingen jegens rechthebbenden op graven. Vaak is het zo dat de aanleg, dat wil zeggen de vorm van het grafvak en de ligging van de paden, beschermd is, maar de eventueel aanwezige bomen zelf niet. U zou er nog eens de beschikking inzake de aanwijzing op na moeten lezen.
Het kan nog zo zijn dat in de beheersverordening een voorbehoud is gemaakt ten aanzien van het begraven in een graf, indien er bijvoorbeeld essentiële boomwortels door een graf lopen. Ik weet niet of dat bij u het geval is; het komt slechts zelden voor. Maar het zou op uw begraafplaats niet vreemd zijn.
Enerzijds hebt u de plicht om in het graf te begraven, als de rechthebbende dat wenst. Anderzijds kan ik mij natuurlijk wel voorstellen dat u niet graag handelingen in een graf verricht die tot gevolg kunnen hebben dat een grote oude boom gevaar loopt. Zulke bomen, mits gezond, wilt u graag behouden voor het aanzien van de begraafplaats.
Mijn inziens kunt u echter de rechthebbende niet dwingen om af te zien van zijn of haar rechten, als u daar in de grafakte of de verordening geen voorbehoud voor hebt gemaakt.
U kunt wel in goed overleg de rechthebbende vragen om uit te wijken naar een ander graf. Er bestaat een gerede kans dat daar begrip voor is. Maar ik zou als rechthebbende dan geen genoegen nemen met een graf voor twintig jaar en er zeker niet voor willen betalen. Ik zou dan een nieuw graf voor onbepaalde tijd eisen. En misschien ook nog een nieuw grafmonument. De uitgifte van het nieuwe graf is geen wens van de rechthebbende, maar van de houder en vloeit voort uit diens miscalculaties qua het kunnen gebruiken van het bestaande graf. Dan moet de houder ook maar de gevolgen voor zijn rekening nemen.
U merkt, ik ben wel wat streng voor de gemeente. Maar ja, zij heeft dit probleem zelf - in een ver verleden - veroorzaakt. Ik zie geen enkele reden om het risico of de gevolgen bij de rechthebbende te leggen. Ik ken geen precedenten, maar denk dat een rechthebbende de kap van de boom zou mogen vorderen, als deze hem in zijn rechten beperkt. Een begraafplaats is immers geen arboretum, maar een plek om te kunnen begraven.
De status van rijksmonument is ook geen juridische titel of excuus om de rechthebbende tekort te doen.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
