Particulier graf: Vervallen recht. Op welke manieren?

23 oktober 2013

Vraag nummer: 36068

Gemeente Krimpen aan den IJssel:
Op welke manieren kan het recht van een particulier graf eindigen?
In de artikelsgewijze toelichting bij art. 28 van de Wol van het Thematisch Handboek Lijkbezorging staat o.a. dat het recht van een particulier graf kan eindigen:

1. door het doen van afstand van de rechthebbende
2. door verwaarlozing van het graf (na een speciale procedure)

en, als dat zo geregeld is in de Beheersverordening door of ten gevolge van:

3. de opheffing van de begraafplaats
4. het niet voldoen aan de financiele verplichtingen (‘de huur niet betalen’)
5. het onderhoud aan de grafsteen niet willen betalen
6. of het niet binnen een bepaalde termijn op naam van een ander laten overboeken van het grafrecht als de laatste rechthebbende is overleden
Is dit alleen maar bij overlijden van de laatste rechthebbende of ook bij desinteresse, traineren (‘we moeten het in de familie bespreken en zijn het niet met elkaar eens), aan het lijntje houden enz.

• Zijn er nog meer mogelijkheden waardoor het recht eindigt/vervalt bijvoorbeeld dat er geen rechthebbende. meer is (n.b.: dit lijkt mij niet want als er zich geen rechthebbende meldt wordt er ook niet betaald en dan geldt reden 4. of misschien wel 5.
• Wat doe je als er niemand meer te vinden is (‘geen kinderen, geen andere familie’; weer 4. en 5.?)

Met vriendelijke groet,
S. de Haij.

Antwoord:

Geachte heer,

Het niet meer hebben of kunnen vinden van een oude of nieuwe rechthebbende voor een graf is op zich geen reden om een grafrecht te laten vervallen. Voor het bestaan van het grafrecht is het niet nodig dat er een rechthebbende is. Het grafrecht is een zakelijk gebruiksrecht, een recht dat op de zaak rust. In dit geval dus een recht op een graf. Dat er iemand is die de rechten uitoefent, is juridisch niet nodig.
Het is niet voor niets dat in beheersverordeningen en in -reglementen vaak staat dat het grafrecht vervallen kan worden verklaard, als na het overlijden van de rechthebbende niet binnen een bepaalde periode een nieuwe rechthebbende wordt aangewezen. Als zo'n voorschrift er niet zou zijn, zou het grafrecht niet vervallen kunnen worden verklaard. Begraafplaatshouders willen echter geen onbeheerde graven. Zij wensen dat iemand verantwoordelijk is voor een graf.

Soms vindt men het vreemd dat een (graf)recht toch kan bestaan zonder dat er een rechthebbende is. Ik vind dat niet zo vreemd. Er kunnen wel meer rechten bestaan zonder dat er een (bepaalde) rechthebbende is. Ik denk bijvoorbeeld aan het recht van overpad. Maar wat graven betreft: denk eens bijvoorbeeld 100 jaar terug, toen bepaalde bevolkingsgroepen nog sterk hechtten aan grafrust voor zeer lange termijnen en relatief vaak graven voor onbepaalde tijd werden uitgegeven. Hoewel men een 'graf voor eeuwig' wenste, besefte men ook wel dat er soms geen of weinig nabestaanden waren. Maar men was er niet bevreesd voor, omdat men verwachtte dat de betreffende begraafplaatshouder het grafrecht zou respecteren, ook als er geen rechthebbende zou zijn.

Bovendien is het - bij elk recht - niet zo dat er altijd onmiddellijk iemand moet zijn die voor het recht opkomt. Als ik van huis ga, verwacht ik dat mijn eigendomsrechten worden gerespecteerd ook al ben ik niet ter plaatse. Als ik met de fiets een boodschap ga doen, verwacht ik dat als ik de fiets ergens stal, mijn rechten ook gerespecteerd worden. Hier is het wel zo dat als er iets gebeurt even later iemand voor zijn eigendom op kan komen. Maar we gaan er in het recht vaak van uit dat zaken onbeheerd zijn. Dat kan voor graven ook gelden. Een integere begraafplaatshouder kan de rechten prima respecteren zonder dat er een rechthebbende is.

Maar nu concreet uw vraag: "Wat doe je als niemand meer te vinden is?" Dat hangt dus af van wat er in uw beheersverordening staat. Als volgens de verordening rechten vervallen kunnen worden verklaard, kunt u dat doen. Maar het is geen verplichting. U kunt de graven ook zonder rechthebbende in stand houden. Die keuze is aan het gemeentebestuur.

Ik heb uit uw vraag de vragen over het verlengen van het grafrecht gehaald en die een aparte titel en vraagnummer gegeven. Als veel onderwerpen in 1 vraag worden behandeld, is dat later minder makkelijk terug te vinden voor gebruikers van de adviesrubriek.

Met vriendelijke groet,

mr W.G.H.M. van der Putten


TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Bijvoorbeeld: Wat mag in de kist mee begraven worden?