Overgangsregeling gemeente Hoogeveen afschaffen onbepaalde grafrechten

26 december 2003

Vraag nummer: 2763  (oude nummer: 3644)

Geachte Heer,

De gemeente Hoogeveen is kennelijk bezig het beleid omtrent de uitgifte van grafrechten te harmoniseren, (na de gemeentelijke herindeling) zij informeert de burgers via de gemeentelijke website. Voor grafrechten, uitgegeven voor onbepaalde tijd, las ik de volgende overgangsbepaling:

"Voor wie in het verleden (voor 1989) een grafrecht voor onbepaalde tijd heeft gekocht, geldt een overgangsregeling. Het grafrecht van onbeperkte duur blijft gehandhaafd, tot op het moment dat na het overlijden van de rechthebbende de gemeente het graf overschrijft op een andere naam. Dan gaat de periode van 20 jaar in."

In hoeverre acht U deze overgangsregeling "juridisch houdbaar", immers, als een nog in leven zijnde rechthebbende op voorhand het grafrecht laat overschrijven op naam van bijvoorbeeld een kind, levert daarmee het grafrecht, verkregen voor onbepaalde tijd, in!

Antwoord:

Geachte heer,

Ik acht een dergelijke overgangsregeling juridisch volstrekt niet houdbaar, zoals ik vorige week in een interview in het Advocatenblad heb gezegd. Daar kwam deze vraag (in het algemeen, niet specifiek voor Hoogeveen) ook aan de orde als voorbeeld van onjuiste gemeentelijke regelgeving. Het grafrecht is een civielrechtelijk zakelijk recht, dat niet eenzijdig bij verordening kan worden beperkt. Dat bij verordening/vergunning een privaat recht kan worden geschapen, is zeer uitzonderlijk. Maar waar. En dat het niet bij verordening achteraf kan worden beperkt, is ook uitzonderlijk. Maar ook waar.

Het probleem is alleen dat een rechthebbende ook moet weten dat deze overgangsregeling niet houdbaar is en tijdig juridische maatregelen moet nemen om het grafrecht te behouden. Er zitten wat formele procesrechtelijke hobbels aan. Om juridisch te kunnen ageren moet men namelijk belanghebbende zijn. Als de rechthebbende/belanghebbende net is overleden, is het maar de vraag of een derde/opvolger juridisch dan wel voor het graf kan opkomen. Hij moet dan in een testament of codicil als zodanig zijn benoemd. Het is nog beter als de rechthebbende nog bij leven het grafrecht laat overschrijven. Als er geen directe nabestaanden zijn, kan het graf worden toevertrouwd aan de Stichting Grafzorg Nederland (www.grafzorg.nl), die met zulke onhoudbare 'overgangsregelingen' wel raad weet. Maar een rechthebbende moet een overdracht eigenlijk al bij leven vastleggen.

mr W.G.H.M. van der Putten