Omzetten eeuwige graven van onbepaalde tijd in bepaalde tijd
30 juli 2005
Vraag nummer: 3928 (oude nummer: 6297)
Geachte heer/mevrouw,
In onze gemeente wil men misschien overgaan tot ruiming van een begraafplaats die in 1977 officieel gesloten is. Op deze begraafplaats staan nog een aantal stenen die kapot, verzakt en verwaarloosd zijn. Wij zijn echter bang dat indien er overgegaan wordt tot ruiming, er straks toch nog mensen op de stoep staan die een akte hebben met een eeuwigdurend recht.
Ik heb navraag gedaan bij afdeling burgerzaken of er inderdaad ooit in deze gemeente graven afgegeven zijn met een eeuwigdurend recht. Ik kreeg het volgende antwoord. Voor 1968 waren er in omze graven voor onbepaalde tijd. In de verordening in 1968 is dit expres niet meer opgenomen omdat ze voor alle eigen graven dezelfde rechten wilden hebben. Er is toen besloten om deze rechten kosteloos om te zetten naar 30 jaar met een kosteloze verlenging van 10 jaar (ik heb hier een notitie uit 1968 waarin staat dat zo het probleem op het eeuwigdurend recht omzeild kan worden). Alle rechthebbenden op graven van eeuwigdurende rechten zijn op dat moment aangeschreven. Daarin krijgen ze de keuze voorgeschoteld: of voor 30 jaar kosteloos verlengen (ze moesten dan binnen een maand schriftelijk reageren) of het recht vervalt aan de gemeente. Het probleem is dat de brief niet echt goed in elkaar zit, het lijkt namelijk of de mensen de keuze hebben: of het eeuwigdurend recht blijven behouden of het recht voor 30 jaar afkopen. Ik zal een stukje uit de brief van november 1968 citeren: "de nieuwe verordening kent dus niet meer de uitgifte van graven voor onbepaalde tijd. Teneinde de rechten van rechthebbenden op eigen graven niet aan te tasten, is bepaald, dat deze rechthebbenden - zo zij hun recht wensen te behouden - ons daarvan schriftelijk mededeling te doen. Na verloop van de termijn van 30 jaar zal - op schriftelijk verzoek van de rechthebbenden- telkens verlenging van 10 jaren plaats kunnen hebben. Hieraan zijn geen kosten verbonden.
Aangezien u rechthebbende bent op een graf voor onbepaalde tijd, verzoeken wij u ons schriftelijk mede te delen, of u prijs stelt op behoud van dit door u verkregen recht. In het bevestigend geval zal u het bewijs worden toegezonden.
Indien wij deze medeling niet vóór 31 december 1968 ontvangen van u hebben ontvangen, zijn wij bevoegd het graf met alle toebehoren aan de gemeente doen te vervallen, zonder dat door u aanspraak op enige vergoeding kan worden gemaakt."
Veel mensen hebben een brief terug geschreven waarin sommige zelfs zeggen dat ze graag het recht voor onbepaalde tijd wilden behouden (er is dus sprake van enige verwarring, op zich logisch gezien sommige zinnen in de brief).
Echter deze mensen hebben van de gemeente allemaal een bewijs thuis gestuurd gekregen dat ze het recht voor 30 jaar hebben.
Mijn vraag: is deze constructie juist geweest? Vooral ook door de verwarring bij sommige mensen. Zijn met dit verhaal nu werkelijk de eeuwigdurende rechten komen te vervallen?
Tweede vraag is: wat kunnen wij nog doen om ons voldoende in te dekken?
Alvast hartelijk dank voor uw antwoord.
Vriendelijke groeten,
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Het verhaal van die omzetting door uw gemeente - met respect - klinkt mij juridisch onmogelijk en feitelijk ook redelijk onzinnig in de oren. Wat is 'kosteloos omzetten'? Wat is het voordeel voor betrokkenen? Waarom zouden mensen akkoord gaan met omzetting van een grafrecht voor onbepaalde tijd in een recht voor bepaalde tijd voor 30 jaar? Het is net als een bouwer van een huis, waar u levenslang garantie op hebt: "Vindt u het goed dat ik er 30 jaar garantie van maak?" Natuurlijk niet. Alleen mensen die het niet begrijpen, zullen akkoord gaan. Het is juridisch onmogelijk om bij verordening grafrechten voor onbepaalde tijd om te zetten in grafrecht voor bepaalde tijd, tenzij men bij het aangaan van de eerste grafrechten al een bepaald voorbehoud had ingebouwd.
Mij lijkt dat de constructie niet juist is geweest. Alleen, wat zijn de gevolgen nu? Als de omzetting toen een echt besluit was waartegen beroep kon worden aangetekend, bijvoorbeeld via de BAB (een voorloper van de Awb en de wet Arob) als die in 1968 gold (ik weet het zo uit het hoofd niet), dan is het besluit nu onherroepelijk en zijn betrokkenen juridisch gebonden. Dan had men destijds maar tijdig actie moeten ondernemen. Desnoods via de burgerlijke rechter als er geen administratiefrechtelijke rechtsgang was.
De constructie was niet juist, maar het accepteren van brieven waarin de grafrechten vervielen (en werden omgezet in rechten voor onbepaalde tijd), heeft tot gevolg dat betrokkenen en hun rechtsopvolgers nu geen rechten meer hebben. Als alleen in de verordening zou staan dat alle grafrechten voor onbepaalde tijd vervallen waren, dan had het voor individuën geen rechtsgevolgen. Dan hadden rechthebbenden nog hun aanspraak op het grafrecht behouden. Het 'bewijs' of de brief of het andere document dat het grafrecht op 30 jaar stelde, heeft die aanspraak na het verstrijken van de beroepstermijn doen vervallen.
Overigens kan het zo zijn dat die hele omzetting van eeuwig durende graven in 1968 overbodig was. Omdat door de officiële sluiting van de begraafplaats in 1977 wellicht alle grafrechten vervallen zijn. Sluiting van de begraafplaats werd in oude verordeningen en grafaktes vaak genoemd als omstandigheid waardoor grafrechten zouden vervallen.
Het maakt dan niet uit of het gaat of ging om graven voor bepaalde of onbepaalde tijd.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
