Grafrechten (van vriendin en niet van zussen/moeder)

12 februari 2005

Vraag nummer: 3679  (oude nummer: 5596)

Mijn onlangs overleden broer woonde ongehuwd samen .Bij mijn weten was er geen samenlevingscontract. Hij had relatieproblemen en heeft suicide gepleegt.Zijn ex-vriendin heeft echter wel de grafrechten voor 20 jaar en is ook degene die de steen laat plaatsen. Mijn vraag is of wij zo gepasseerd kunnen worden als zussen en moeder.

Antwoord:

Geachte mevrouw,

Een feit was, dat uw broer niet (meer) samen woonde met een van zijn zussen of zijn moeder. Waarschijnlijk heeft de vriendin ook de begrafenis geregeld en de grafrechten gevraagd en betaald.

Als ik op straat willekeurige mensen aanspreek, zullen de meeste mensen vinden dat zijn of haar partner voor hem of haar de belangrijkste relatie is. Niet een broer of zus, of moeder, alhoewel men daarmee natuurlijk ook wel een bijzonder goede band kan hebben. Maar men deelt lief en leed in de regel met de partner, op een andere manier dan met familie. De Wet op de lijkbezorging kent in een aantal artikelen in het algemeen de levensgezel de belangrijkste positie onder de nabestaanden toe, ongeacht of men met die levensgezel gehuwd was, deze geregistreerd partner was of dat men er een contract mee had. En ook veel mensen vinden de feitelijke relatie belangrijker dan een of ander papiertje. Uw broer blijkbaar ook, want hij koos er voor.

Ik snap overigens niet goed hoe u zich als zussen en moeder gepasseerd kunt voelen. Het woord 'passeren' is alleen aan de orde als u - wettelijk of naar algemene maatschappelijke opvattingen - de eerstaangewezene zou zijn geweest. Maar dat is toch niet zo? Uw broer was volwassen en woonde toch samen met zijn vriendin. Moest hij dan altijd aan moeders rokken blijven hangen?
Overigens kan maar 1 persoon de grafrechten krijgen; niet een groep familieleden samen.

Het is natuurlijk altijd tragisch als iemand voor zelfmoord kiest. Maar waren relatieproblemen de enige en belangrijkste oorzaak? Vaak zijn de diepere redenen complex.
Ik proef in uw verhaal een beetje de idee dat de vriendin de oorzaak van het geheel was, maar dat zij nu ten onrechte een beetje wordt 'beloond'. Ik stel het nu wat zwart-wit. Ik denk dat u het zo niet mag en niet moet zien. De gemiddelde mens pleegt geen suicide bij relatieproblemen. Relatieproblemen zijn er alom. Als uw broer daar niet mee om kon gaan en daar zulke verstrekkende consequenties aan verbond, dan ligt die verantwoordelijkheid primair bij hem, niet bij zijn vriendin. Ook niet bij familie, trouwens. En daar moet u niemand als 'oorzaak' of 'schuldige' op aankijken; die vriendin kan het nog wel harder treffen dan u. Dat weet u niet en daar moet men in het algemeen heel voorzichtig mee omgaan.

mr W.G.H.M. van der Putten