Noodbegraving en rampenplan
1 oktober 2003
Vraag nummer: 2522 (oude nummer: 3143)
Om het deelproces uitvaartverzorging voor ons rampenplan (gemeentelijk en regionaal) te maken, wil ik graag weten waaraan een eventuele noodbegraving moet voldoen.
Hoe moeten stoffelijke overschotten begraven worden, hoe lang mogen zijn gekoeld boven de grond blijven e.d.
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Ik verwijs u o.a. naar vraag 2913 'Rampenplan en begraven' in de sub-rubriek 'Overig begraven/begraafplaats'.
Er zijn geen normen voor noodsituaties; het kenmerk van noodsituaties is dat men zich niet aan de normen (begraven binnen 5 dagen e.d.) kan houden. De wet biedt formeel mogelijkheid tot uitstel van de uitvaart (artikel 17), maar het probleem is dan natuurlijk dat je niet weet aan wie of ten behoeve van wie je uitstel verleent. Anders was er geen nood.
In beginsel gelden gewoon alle wettelijke voorschriften in de Wlb en het Besluit op de lijkbezorging (lijkschouwing, termijn van begraven, identificatie, diepte graven, onderlinge afstand van de graven). Maar als je het werkelijk over noodbegravingen hebt, heb je toch met een zeer zeer uitzonderlijke situatie van doen. Dat valt buiten onze ervaringen met massa-overlijdens van de afgelopen twee eeuwen, met uitzondering van de watersnoodramp in 1953. En dat gold ook nog niet voor alle overstroomde gebieden. Het is dan per definitie onzin om normen vast te stellen hoe snel iets moet. Het is meer de vraag of het kán.
Ik zou in uw geval in algemene zin stellen dat lichamen pas begraven of gecremeerd worden nadat ze geïndentificeerd zijn. Maar dan is lijkbezorging altijd eerst een verantwoordelijkheid van de nabestaanden en goede vrienden e.d. Als die niet gevonden worden of bereikbaar zijn, kan de gemeente - als die nog functioneert - zelf begraven. Het enige dat in mijn ogen handig is, is om vast te leggen welke begraafplaats of welk plantsoen of sportveld bij nood als noodbegraafplaats gebruikt kan worden. Bij echte omvangrijke rampen (duizenden slachtoffers) wordt het echter waarschijnlijk ook geen zaak van de gemeente meer, maar van het leger e.d. We noemen tegenwoordig een massaal overlijden met tientallen slachtsoffers een 'ramp' (Enschede enz.); het is voor betrokkenen natuurlijk ook rampzalig. Maar dat is allemaal niet het soort ramp waarbij zoiets als noodbegravingen spelen.
Het heeft mijns inziens geen zin om dingen in detail te regelen als je vooraf weet dat het tóch niet zo kan worden uitgevoerd. Want het hangt helemaal van het soort ramp af (grote overstromingen, kernbom, chemische oorlog), wat dan nog tot de mogelijkheden behoort en wat niet.
Ik zou als uitgangspunt de normale wettelijke regels en termijnen noemen, als houvast. En opmerken dat in geval van nood alles opgerekt kan worden.
mr W.G.H.M. van der Putten
