22 december 2004
Vraag nummer: 3562 (oude nummer: 5222)
Bij het regelen van een uitvaart is de familie het niet met elkaar eens over de keuze van de begraafplaats. Wie is (het meest) gerechtigd om een besluit te nemen, de partner van de overledene neem ik aan, maar welke rechten hebben de kinderen?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
De persoon die als eind- en hoofdverantwoordelijke de begrafenis regelt en als opdrachtgever tekent, is de persoon die uiteindelijk beslist.
Men moet zich altijd laten leiden door de wens van de overledene. Dat is een wettelijke regel, maar natuurlijk ook het meest logisch en ethisch (en daarom is het wet). Dat geldt voor alle nabestaanden.
Maar soms is de wens van de overledene niet bekend en zijn zijn er tal van goede argumenten zowel voor de ene als de andere keuze.
Het best is het natuurlijk als partner en kinderen samen in goed overleg tot een keuze komen. Dat is altijd zo.
Als er verschil van mening is tussen partner en kinderen, dan behoort naar mijn mening de wens van de partner voorrang te krijgen.
Zoals de vraag wordt gesteld, met de term 'partner', vermoed ik dat deze partner niet de vader of de moeder van de bedoelde kinderen is, maar een tweede echtgeno(o)t(e) of levensgezel. In dit soort situaties ontstaan vaak discussies, omdat kinderen graag hebben dat hun vader wordt begraven bij hun moeder, als de vader weduwnaar was (of moeder bij de eerder overleden vader als zij weduwe was), terwijl de 2e partner graag het graf met de overledene deelt. Pas na het eigen overlijden natuurlijk.
Het is dan uitermate moelijk om een keuze te maken, maar ik zou, als een knoop doorgehakt moet worden, de huidige partner van de overledene laten beslissen. Want ik meen dat je - als er verder geen afspraken of wensen bekend zijn - moet kijken naar de actuele levenssituatie van iemand. En dan is het naar gangbare opvattingen normaal dat de (huidige) partners bij elkaar in het graf komen. In ieder geval is het zo dat als de overledene de wens had om bij zijn/haar eerder overleden echtgeno(o)t(e) begraven te worden, dat het logisch is dat hij/zij die wens dan geuit zou moeten hebben en het liefst nog had opgeschreven had in een codicil. Want dat wijkt af van zijn actuele relatie/partnerschap.
En mensen hebben in de regel vaak toch meer met hun partner dan met het gemiddelde kind. De partner kies je uit en kun je verlaten als je er niets meer mee wilt. Maar kinderen zoek je niet uit en kun je zelden omruilen. Meestal is de verstandhouding natuurlijk goed, maar lang niet altijd. Maar je zorgen en verlangens en diepste gevoelens deel je eerder en meer met je partner dan met een kind. Statistisch is bekend dat een of de vijf kinderen geen omgang meer heeft met de ouders en dan is het soms vreemd dat mensen die hun vader of moeder al 25 jaar niet hebben gezien, gebeld of gesproken, menen te moeten of mogen beslissen of vader/moeder worden begraven of gecremeerd en waar. Maar het komt wel heel vaak voor en levert dan dus grandioze ruzies tussen broers/zussen op. Maar daar hebben we het nu niet over. Als u smult van ruzies beveel ik de sub-rubrieken Kosten uitvaart en Erfenis/erfrecht aan.
Overigens zou ik mensen die vroeg een partner verliezen door de dood, altijd adviseren om een 3-persoons graf te nemen. Er is altijd een redelijke kans dat er nog eens ooit een nieuwe partner komt en dat is het o zo praktisch om een graf te hebben waar iedereen in kan. Vroeger, toen mensen vaak minder oud werden en jonger overleden, kwam het heel vaak voor dat mensen uiteindelijk he graf met 2 echtgenoten deelden. Zo praktisch zou men tegenwoordig ook moeten zijn, denk ik. Dat zou tientallen keren per jaar knallende ruzies voorkomen.
En natuurlijk, als mensen toch gewoon voor hun mening uit durven komen. Zeg wat je wilt, neem je eigen verantwoordelijkheid en laat niet je nabestaanden in de positie komen om onenigheid te krijgen.
Een extra argument voor mijn keuze voor de partner is nog, dat in de wet op een aantal punten een volgorde tussen de nebestaanden is bepaald, waarbij de echtgenoot/partner vóór de kinderen komt. Dat is meen ik o.a. bij beslissingen over sectie. Ook dan moet men zich laten leiden door de wens van de overledene, maar de partner wordt geacht die beter te (kunnen) kennen dan een kind. Daarom die volgorde.
U vraagt aan het slot van uw vraag: welke rechten hebben de kinderen. Die vraag is niet relevant en daar bedoel ik mee: niemand heeft rechten. Het is een foute vraag om te vragen wie rechten heeft. Niemand, is het juiste antwoord. De partner niet, kinderen niet, de werkgever of buren niet, niemand dus.
De juiste vraag is: hoe voldoe je aan de wens van de overledene. En als die wens niet bekend is, wat is dan het meest logisch om als onuitgesproken wens te kunnen beredeneren. Dàt is de juiste benadering. En als mensen met iemand samenleven, is het het meest logisch dat die partner de eerste zorg over de overledene op zich neemt, ook in de keuze van begraven/cremeren en waar en hoe.
Ik zeg het nog maar eens duidelijk: kinderen hebben geen rechten. Stel dat er een kort geding in deze zaak wordt gevoerd tussen kinderen en partner en de kinderen zeggen: "Wij hebben rechten", dan staan ze binnen een minuut weer buiten de rechtszaal. En binnen die minuut heeft de rechter inmiddels het vonnis uitgesproken. Wegwezen.
De situatie is anders, als de kinderen zich kunnen beroepen op een testament of codicil, dan wel op een andere manier (bijvoorbeeld diverse onderbouwde verklaringen) kunnen aantonen wat de wens van de overledene is. Maar dan gaat het niet om hun rechten, want die hebben ze niet, maar om het verdedigen van de rechten van de overledene. Dat is het enige waar het om mag gaan.
mr W.G.H.M. van der Putten
Spelregels
