Verplaatsing asbus (zonder kennisgeving aan dochters) / wie is eigenaar grafsteen?
14 november 2002
Vraag nummer: 1543 (oude nummer: 1906)
Thu, 14 Nov 2002 14:55
Mijn ouders zijn gescheiden. Na enkele jaren is mijn vader hertrouwd met mijn stiefmoeder. In 1994 is mijn vader overleden middels een auto-ongeluk. Hij is gecremeerd en mijn stiefmoeder wilde zijn as uitstrooien. Zij had geen behoefte aan een plek om naar toe te gaan. Mijn zus en ik wel. Vandaar dat destijds besloten is om zijn urn in een urnenmuur te plaatsen. Mijn stiefmoeder zou de grafrechten en de steen betalen. Na een jaar zijn wij benaderd dat er nog niet betaald was en dat het graf geruimd zou worden als er binnen drie dagen geen betaling had plaatsgevonden. Mijn zus en ik hebben als studentjes krom gelegen om het toch voor elkaar te krijgen. Mijn zus heeft bij betaling ook aangegeven dat zij als contactpersoon wilde optreden als het om het graf ging. Het contact met onze stiefmoeder hebben wij daarna verbroken. Nu 8 jaar later blijkt, na een bezoekje aan de begraafplaats, dat de urn verwijderd is. Mijn stiefmoeder heeft bij het kerkbestuur het verzoek ingediend om de urn thuis te bewaren. Mag dit zomaar? Had het kerkbestuur ons niet op de hoogte moeten stellen? Wat als de as al uitgestrooid is? Zij heeft ook de grafsteen in haar bezit, welke wij betaald hebben. Zijn wij dan niet de rechtmatige eigenaar?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Een naar verhaal. Maar de rechthebbende op een graf is de persoon die het voor het zeggen heeft, als een asbus verwijderd moet worden. Dat staat in de wet. En u en/of uw zus kunnen dan wel de grafrechten betaald hebben, maar daarmee bent u nog geen rechthebbende. U had destijds expliciet moeten bedingen dat u rechthebbende op het graf zou worden.
Als uw stiefmoeder de kosten van het graf niet betaald had, had het kerkhofbestuur - als het een goed reglement had - de grafrechten vervallen kunnen verklaren wegens het niet nakomen van de verplichtingen door uw stiefmoeder en het graf opnieuw aan u kunnen uitgeven. Zo had het kunnen/moeten gaan.
Een contactpersoon is juridisch niets. Dat heeft pas betekenis als de rechthebbende op een gegeven moment voor het kerkhofbestuur onvindbaar is. Dan het het kerkhofbestuur u achter de hand gehad. Het bestuur had u niet van het besluit en de actie van de rechthebbende op de hoogte hoeven stellen.
Als de as al uitgestrooid is, is daar natuurlijk niets meer aan te doen. Maar de rechthebbende heeft ook het recht om de as te verstrooien als hij/zij dat wil.
Nu zijn er de afgelopen jaren enkele rechtszaken geweest over onmin tussen nabestaanden inzake het verstrooien van as of het bewaren/bijzetten van de asbus. Die zijn beslist in het voordeel van het bewaren. Maar e.e.a. is in de praktijk nog niet zo eenvoudig, want dan moet u weten dat de asbus er nog is, dat uw schoonmoeder het voornemen heeft om de as te verstrooien, en er tijdig bij zijn om dat te voorkomen. Het feitelijke probleem is dat je dat feitelijk meestal niet weet.
U hebt de grafsteen betaald. Bent u dan niet de eigenaar, vraagt u. Nee. Strikt juridisch is de begraafplaats de eigenaar van een grafsteen, omdat een grafsteen aard- en nagelvast aan het graf is verbonden. Maar dat is alleen een theoretisch-juridische benadering, dat alleen relevantie heeft als er geen rechthebbende van een graf is. Want feitelijk is de rechthebbende op een graf de 'eigenaar' van de grafsteen. Ik zet hier het woord 'eigenaar' tussen haakjes, omdat het recht op een graf inhoudt dat de rechthebbende zeggenschap heeft op alles IN en alles BOVEN de grond en in feite kan doen wat een eigenaar kan doen en laten. De rechthebbende is 'economisch' eigenaar, zo leg ik het vaak uit. In de praktijk kun je de rechthebbende daarom als eigenaar beschouwen. Zie ook de vragen over het eigendom van grafstenen in de rubriek Begraven en subrubriek Grafsteen.
Wie de grafsteen betaalt, doet er helemaal niet toe. Als ik een huis huur of koop, maar iemand anders betaalt het, blijf ik huurder of koper. Ook in dit geval verandert de betaling door een derde niets aan het contract tussen de het kerkhof en uw stiefmoeder. Als rechthebbende op het graf mag zij de grafsteen afnemen en er mee doen wat zij wil.
Is dat onrechtvaardig ten opzichte van u? Ja, ik denk het wel. Maar anders had u het maar anders moeten bedingen. U had met uw stiefmoeder kunnen afspreken dat u betaalt, maar dat u aanspraak maakt op het monument, bijvoorbeeld. Of dat u het monument betaalde bij wijze van een lening, die invorderbaar zou zijn als zij er iets aan zou wijzigen. Nu hebt u het haar cadeau gedaan, ook al had u de intentie iets voor uw vader te doen. U hebt het nu weg gegeven. Daar is juridisch niets aan te veranderen.
mr W.G.H.M. van der Putten
14 november 2002
