Afscheid nemen

Op weg naar het sterfbed

Wetende dat het sterven nadert, kunnen mensen in meer of mindere mate bezigzijn met hun afscheid. Diverse aspecten kunnen daarbij aandacht krijgen.

Terugblikken op het leven

Onder afscheid nemen kan het terugblikken op het eigen leven vallen. Of het terugblikken – met de partner – op het gezamenlijke leven. Wat waren de hoogtepunten, en wat waren de dieptepunten? Mooie vakanties, bijzondere verhuizingen, verworven inzichten, memorabele gebeurtenissen met kinderen, zakelijke successen… Een diversiteit aan ervaringen kan bewust opgehaald worden, om de rijkdom van het (gedeelde) leven te vieren.

Praten over spijt en vergeving

De Amerikaanse arts Ira Byock, een specialist op gebied van palliatieve geneeskunde, schreef in zijn boek ‘The four things that matter most’ over de vier kleine regeltjes die het meest belangrijk zijn rond een sterfbed: ‘Vergeef me’, ‘Ik vergeef jou’, ‘Dankjewel’ en ‘Ik hou van jou’. Byock heeft zich hierbij laten inspireren door een Hawaïaans reinigingsritueel (Ho’oponopono).
Het zijn korte zinnetjes, die vooral grote waarde hebben als ze uitgesproken en ontvangen worden door mensen die een innige band met elkaar hadden. Vanuit het perspectief van zowel de stervende als de toekomstige nabestaanden dragen ze bij aan een goede afronding van een relatie.

Nadenken over de zin van het (eigen) leven
Bij mensen die weten dat het einde nadert kunnen levensvragen opgeroepen worden. Denk daarbij aan vragen als: Wat is de zin geweest van mijn eigen leven? Wat heb ik voor anderen betekent? Dergelijke vragen passen bij het afscheid nemen van het leven. Daarover in gesprek gaan met naasten, of met een geestelijk verzorger, kan bij een waardevolle afronding van het leven horen.

Opruimen

In het Zweeds bestaat er een woord voor het opruimen van alle spullen, voor als de dood zich aandient: ‘Döstädning’. De zieke geeft tijdens dat opruimen alvast wat spullen weg, om zodoende de achterblijvers niet op te zadelen met een propvol huis. Dit is tevens een mooie manier om allerlei spullen nog eenmaal door je handen te laten gaan. Het kan bijdragen aan een bewuste afronding van het leven.

Digitale nalatenschap

Hadden we vroeger ons geld in de portemonnee, onze boeken in een boekenkast en onze muziek op lp of cd, tegenwoordig bestaat alles in een digitale vorm.

Ieder mens laat daardoor bij overlijden een flinke hoeveelheid digitale bezittingen achter. Dat kunnen foto’s en filmpjes zijn, maar ook tekstbestanden, bitcoins, websites en playlists. Ze staan op de telefoon, de laptop of ergens in de cloud. Wat moet daarmee gebeuren als iemand overlijdt? Hoe weten nabestaanden welke wensen de overledene had rondom zijn digitale nalatenschap? Het kan verstandig zijn om daar het één en ander over op papier te zetten. De uitgebreide Checklist Digitale Nalatenschap van Bureau MORBidee kan daarbij behulpzaam zijn (zie de webshop van bureaumorbidee.nl

Vragen digitale nalatenschap
Voor vragen en antwoorden over de digitale nalatenschap kunt u kijken in onze advies rubriek digitale nalatenschap. Digital Afterlife Expert Sander van der Meer helpt u verder.

Levenslessen en herinneringen

Als een relatief jonge ouder komt te overlijden, bestaat er bij hen vaak behoefte om iets tastbaars achter te laten voor de kinderen. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een videoboodschap of brief. Stichting Komma (stichtingkomma.nl) kan daarbij helpen.

Laatste wensen

Zijn er nog laatste wensen die ernstig zieken – al dan niet met anderen – willen realiseren? Een bezoek aan het strand, aan een bos, aan het geboortehuis…? Het kan in de laatste levensfase van belang zijn om daarover na te denken.

Als de persoon in kwestie niet meer in staat is om zelf te reizen, zijn er allerlei Stichtingen die bij de realisering van de wens kunnen helpen. De bekendste is Stichting Ambulance Wens (ambulancewens.nl). Deze Stichting voert de wensen in binnen- en buitenland (gratis) uit. Daarnaast zijn er regionale organisaties in te schakelen, bij voorbeeld via de Samenwerkende Wensambulances (wensambulance.nl). Wat vaartochten betreft, is de Stichting Vaarkracht inzetbaar (vaarkracht.nl).