JAP SAM Books | 70 pagina's | Februari 2006
Er was al een boek dat Doodgewoon heette, de verzamelbundel Doodgewoon. Doodscultuur en uitvaartmanieren, een bloemlezing uit zeven jaargangen Doodgewoon. Onlangs verscheen een tweede, dat - hoe kan het ook anders - ook over de dood gaat. In Doodgewoon/Dead normal heeft Wim van Ophem de stervende, oude mens gefotografeerd.
Van Ophem is fotograaf en verpleegkundige in de thuiszorg. Beide professionele bezigheden komen samen in Doodgewoon. Wim van Ophem fotografeerde voor dit boek de laatste levensfase van de mens. Ouderdom en dood in al zijn afgrijselijke, afstotende en ook ontroerende details. Het zijn goede en sterke foto’s, mooi is niet echt het woord dat bij je opkomt als je deze foto’s bekijkt.
Van Ophem heeft een duidelijke bedoeling met zijn foto’s. Dit is wat hij er zelf over schrijft: ‘De laatste fase in het leven van de mens beschouw ik als een zeer belangrijke levensfase en naar mijn mening heeft de westerse samenleving in het algemeen een onrealistische beeld van het stervensproces. Door middel van mijn fotografische beeldtaal wil ik juist de kwetsbaarheid en de vergankelijkheid van het leven laten zien.’ Daarom, zo verklaart hij verder kiest hij er voor om het onderwerp zo eenvoudig en helder mogelijk te fotograferen en om zo realistisch mogelijk te zijn in kleur. Het eindresultaat is inderdaad uiterst realistisch. De mensen zijn letterlijk op de oude, gerimpelde, grauwe huid gefotografeerd. Dat is confronterend, maar ook afstotend. Kan ouderdom dan (soms) ook niet mooi zijn?
Van Ophem bereikt zijn doel - laten zien wat sterven op hoge leeftijd inhoudt - zonder meer. Doodgaan op hoge leeftijd is een kwestie van berusting, weinig activiteit en blij met elk bezoek, liggend op bank of bed, wachtend op de dood in een lichaam dat nauwelijks nog wil en dat al tientallen jaren niets meer met het gangbare schoonheidsideaal heeft te maken. Ik word niet blij als ik de foto’s in Doodgewoon bekijk. Als dit ‘ouderdom’ is, laat mij dan maar ver voor die tijd sterven. Maar dát kan toch niet de bedoeling zijn van Van Ophem? Eén ding is zeker: Doodgewoon laat je niet onberoerd.
De stillevens van delen van het interieur van de diverse oude mensen zijn eigenlijk nog het meest ontroerend. Een kleine, oude keukentafel met een lelijk plastic zeiltje en broodrooster. Een aanrecht met ouderwetse theemuts, houten snijplank en grijs email poffertjespan. Sobere en bescheiden interieurs die passen bij een binnenkort gestorven generatie. (Anja Krabben)
ISBN 90 5973 033 X
