Palliatieve zorg, waarom heet het zo?

Over soldaat Martinus en zijn mantel

‘Palliatieve zorg’ is geen bekend begrip onder Nederlanders. Waarom heet het zo? Daarvoor moeten we terug naar 1976. Of misschien wel naar het jaar 316.

Palliatieve zorg is een vertaling van het Engelse begrip ‘palliative care’. Dit werd voor het eerst gebruikt door de Canadese arts Balfour Mount. Hij schreef in 1976 in een medisch tijdschrift een artikel. Het ging over een speciale afdeling die hij in zijn ziekenhuis, het Royal Victoria Hospital in Montreal, had opgericht. Hij noemde deze afdeling de ‘palliative care unit’. Eerder in de jaren 70 had hij een bezoek gebracht aan het hospice van Dame Cicely Saunders, in Zuid-Londen. Cicely Saunders was daar het eerste hospice van Engeland gestart. Dat gebeurde in 1967. In dat hospice had Balfour Mount ideeën opgedaan voor de unit die hij in Montreal opende.

Maar waarom het begrip ‘palliative’? Waarom ‘palliatief’? Een verklaring hiervoor gaat terug naar het jaar 316. In dat jaar wordt ene Martinus geboren in Hongarije, als zoon van een Romeinse militair. Al jong vertrekt hij met zijn ouders naar Pavia, in Italië. Hij ging er naar school. Hij moest daarna in Gallië, het huidige Frankrijk, het leger in.

Uit die tijd stamt een verhaal waaraan palliatieve zorg haar naam dankt. Als soldaat kwam Martinus tijdens een koude winter een halfnaakte bedelaar tegen. Dat gebeurde in de stad Amiens. Martinus had echter geen geld voor de bedelaar, maar hij had wel een warme mantel aan. Die mantel wordt in het Latijn ‘pallium’ genoemd. Hij sneed die mantel met zijn zwaard doormidden en gaf de bedelaar de helft.

Daarmee gaf hij de boodschap af: ‘Ik kan je niet van je (geld)problemen afhelpen, maar ik kan er wel voor zorgen dat je je wat beter voelt.’ Zorgverleners in de palliatieve zorg geven eenzelfde soort boodschap af. Zij zeggen tegen patiënten: ‘Ik kan je niet meer genezen, maar ik kan er wel voor zorgen dat je lijden zoveel mogelijk beperkt wordt.’ Zo ontstond ‘palliatieve zorg’: zorg die wil helpen alle klachten te verminderen.