Verschenen: 11-12-2001
ZLAAP ZACHT, BAAZ
'Zlaap zacht, baaz, dat doe ik ook' is de graftekst die de schrijver W.F. Hermans ooit voor zichzelf had bedacht. In een interview uit begin jaren negentig, antwoordde Hermans op de vraag welk graf hij voor zichzelf zou wensen: 'Een eenvoudig graf, op een schilderachtige plek, het kerkhof van Passy, achter het Palais de Chaillot. Het zou moeten bestaan uit een gepolijste rechthoekige plaat van donker stollingsgesteente, niets erop, behalve linksboven een bronzen beeldje op natuurlijke grootte van een opgerolde, slapende kat, met als onderschrift: Zlaap zacht, baaz, dat doe ik ook. De bijzondere schrijwijze van 'zlaap' en 'baaz' verklaarde Hermans aldus: 'Zoals je weet kunnen kat de s niet zeggen, wel de z.'
Hermans overleed in 1995, maar werd helaas gecremeerd, waardoor zijn prachtige graf en originele graftekst nooit werkelijkheid is geworden.
Schrijvers en de dood zijn een geliefd onderwerp van boeken en tentoonstelling. Het Letterkundig Museum in Den Haag wijdde er het afgelopen jaar een tentoonstelling aan. Verleden jaar verscheen een 'literaire dodenkalender van de twintigste eeuw', die op de wc van elke literatuurliefhebber een plaatsje zou moeten krijgen, en onlangs verscheen Pen in ruste. Schrijversgraven in Midden-Nederland van Hans Heesen en Harry Jansen, met foto's van Brand Overeem. Al eerder stelden de Heesen en Jansen, samen met Ed Schilders, het schrijversgravenlexicon Waar ligt Poot? samen.
Wat nu juist schrijven over de dood, de uitvaart en het graf van schrijvers zo aantrekkelijk maakt - waar zijn de boeken over de graven of de dood van acteurs, politici, televisiepresentatoren…? - is waarschijnlijk omdat schrijvers vaak zelf geschreven hebben - en uiteraard beter dan acteurs, politici en televisiepresentatoren - over de eindigheid van het leven in het algemeen en die van hen en collega's in het bijzonder. Teksten waaruit dan weer geput kan worden bij het schrijven óver de dood van schrijvers. Want bijzonderder of fraaier dan de grafstenen van 'gewone mensen' zijn de stenen van literatoren meestal niet. En ook hun manier van doodgaan verschilt nauwelijks met die van de gemiddelde Nederlander.
Dat blijkt ook uit Pen in ruste. Het zijn de levensverhalen, of de beschrijving van de zoektocht naar het graf van een schrijver, of de citaten uit hun werk, die de verhalen boeiend maakt. Jammer is dat de auteurs zich beperkt hebben tot Midden-Nederland. Wat weliswaar te verklaren is uit het feit dat alle artikelen eerder verschenen in het Utrechts Nieuwsblad, maar voor een boek beperkt dat in ruime mate het geďnteresseerde lezerspubliek. Het zullen vooral de streekgenoten zijn die het aanschaffen. Ook omdat er veel schrijvers van de tweede en derde garnituur in staan (in totaal 70), waar veel mensen (buiten Utrecht en omstreken) nog nooit van gehoord zullen hebben, laat staan dat ze hun werk kennen.
Pen in ruste is een uitgave van Uitgeverij de Prom, ISBN 90 6801 794 2, 222 p., f 39,95 / € 18,13.
Ook nog leverbaar:
Hans Heesen, Harry Jansen en Ed Schilders, Waar ligt Poot? Over de dood en de laatste rustplaats van Nederlandse en Vlaamse schrijvers, een uitgave van Uitgeverij de Prom, ISBN 90 7631 435 7, 330 p., f 39,95.
Alleen de dood is tussen u en mij. Literaire dodenkalender van de twintigste eeuw, een uitgave van Bas Lubberhuizen, ISBN 90 7631 435 7, 52 foto's, 114 p., f 37,46.
Foto's: Ferry André de la Porte. Samenstelling: Dirk Baartse, Chantal van Dam, Dirk van Delft, Bob Polak en Dick Welsink.
Alleen de dood is tussen u en mij is een eeuwigdurende literaire dodenkalender. Elk kalenderblad bevat een foto van de laatste rustplaats van een auteur die in die week is overleden en een citaat over de dood van de betreffende schrijver. Daarbij is er ruimte om sterfdata van vrienden en familie te noteren. De kalender vermeldt in totaal de sterfdagen van bijna vijfhonderd Vlaamse en Nederlandse literatoren.
|
|
