Vanuit mijn beroepsvereniging (Vesalius, voor obductieassistenten, overledenenverzorgers en thanatopracteurs) en de vereniging voor cardiologie (NVVC) hebben we een richtlijn geschreven over het veilig verwijderen van een ICD (implanteerbare defibrillator) bij een overledene.
Bij mijn weten is het zo, dat een ICD of pacemaker verplicht verwijderd moet worden als de overledene wordt gecremeerd, en uiteraard is verwijdering ook bij een begrafenis wenselijk vanwege de zware metalen die het apparaat bevat (een ICD blijft bovendien functioneren).
Mijn vraag, mede voortvloeiend uit overleg in de NVVC, is nu: wie is er verantwoordelijk voor dat een pacemaker of ICD verwijderd wordt?
Ik weet dat hierover sinds 1991(?) niks meer opgenomen is in de Wet op de lijkbezorging. Ik heb gezocht in de Inspectierichtlijn lijkbezorging, Bijzondere regeling crematoria, Wet milieubeheer; niks vind ik over pacemakers/ICD's.
Dus: van wie moet het en wie is er verantwoordelijk voor dat het gebeurt?
(Ik wil hier nog aan toe voegen dat 'we' (Vesalius) proberen te inventariseren wat er nog meer bestaat aan implanteerbare medische apparatuur, want dat is ondertussen steeds meer.)
Kunt u mij verder helpen, of anders wellicht aangeven tot wie ik me kan wenden met mijn vraag?
Antwoord:
Geachte mevrouw,
Er is geen wettelijke regeling dat een pacemaker of ICD verwijderd moet worden voor crematie of begraving.
Maar crematoria hanteren algemene voorwaarden waar dit uit voortvloeit.
En een aantal begraafplaatsen heeft in zijn beheersverordening of beheersreglement vergelijkbare bepalingen staan, dat alleen biologisch afbreekbare zaken mee begraven mag worden. Dus geen metalen voorwerpen of instrumenten.
Er zal waarschijnlijk ook wel regelgeving zijn die in het algemeen vervuiling van de bodem verbiedt.
Voorts is het een kwestie van gezond verstand.
Wie is dan verantwoordelijk voor het verwijderen van een pacemaker of ICD? Dat is de persoon die de overledene ter crematie of begraving aanbiedt bij het crematorium of de begraafplaats. Formeel is dat de opdrachtgever voor de crematie of begraving, maar feitelijk ligt de verantwoordelijkheid bij de uitvaartleider. Dat is immers de professional, op wiens deskundigheid de opdrachtgever vertrouwt en mag vertrouwen, zeker ook in dit soort kwesties. De uitvaartleider moet informeren of de overledene een pacemaker of ICD heeft. Als dat het geval is, dient hij zorgt te dragen voor verwijdering. Misschien kan hij het soms zelf doen, misschien moet hij er soms een derde voor inschakelen. Er kunnen natuurlijk extra kosten mee gemoeid zijn, maar die zijn dan uiteraard voor rekening en risico van de nabestaanden.
Overigens is dit een hele goede actie van Vesalius!
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek > reportages > kijkersvragen
Zoals over de verzorging van een overledene:
Of zoals over de vraag of men verplicht is een uitvaartondernemer in te schakelen:
Spelregels
