Niet betaalde grafrechten bij nieuw particulier graf; wat nu?
26 augustus 2013
Vraag nummer: 35408
Geachte heer,
onlangs is bij ons op de begraafplaats een persoon begraven. De opdrachtgever (vader) heeft een opdrachtformulier getekend.
Hij kan echter de grafrechten (en de begrafenis) niet betalen. Hij is formeel opdrachtgever en rechthebbende. Naar mijn mening is de begraafplaats rechthebbende zolang de kosten niet betaald zijn. Nu is er een familielid die alles wil betalen. Maar ze wil niets te maken hebben met de eerdere opdrachtgever. Wordt zij nu automatisch rechthebbende als ze alles betaald, of moet de eerdere opdrachtgever afstand tekenen?
met dank voor uw antwoord,
en vriendelijke groet
Beheerder begraafplaats in het zuiden.
Antwoord:
Geachte heer,
Ik mis een belangrijk gegeven. Heeft de vader ook al een grafbrief of akte gehad waarmee hem de grafrechten zijn toegekend? Dat schrijft u helaas niet.
Dat betekent dat ik in mijn antwoord twee varianten moet uitwerken.
Grafrechten worden volgens de wet schriftelijk gevestigd. Als de vader nog geen schriftelijk stuk heeft, heeft hij formeel nog geen grafrecht. Dan is er al wel een principe-overeenkomst, maar die is in juridische zin nog niet 'perfect', niet afgerond.
Het is net zoiets als de 'voorlopige koopovereenkomst' van een huis; men spreekt af een huis te kopen en te verkopen, maar er wordt pas geleverd door het transport door de notaris en de inschrijving bij het kadaster.
Een graf is juridisch pas 'geleverd' nadat er een grafbrief of andere overeenkomst is. Dan pas gaan rechten en plichten over. Een aanvraagformulier voor een begrafenis en de uitgifte van een graf kun je zien als een soort 'voorlopige koopovereenkomst'.
De begraafplaats is geen rechthebbende op het graf, zolang de kosten niet betaald zijn. Er is een rechthebbende, wanneer een grafbrief of overeenkomst inzake de uitgifte is getekend door beide partijen.
Een begraafplaats is nooit rechthebbende van een graf. Een rechthebbende is altijd een derde, nooit de begraafplaatseigenaar zelf. De redenering dat een begraafplaatshouder rechthebbende is van een graf, is net de redenering dat de woningbouwvereniging zelf huurder is van een woning, wanneer er geen andere huurder is. Dat is onzin.
De begraafplaatshouder is eigenaar van een graf, net als dat een woningbouwvereniging eigenaar is van een woning.
Zolang de grafbrief of overeenkomst nog niet is getekend, maar er al wel in het graf is begraven, heb je een soort tussensituatie, die vergelijkbaar is met de voorlopige koopovereenkomst van een huis. Er zijn al verplichtingen afgesproken, maar nog niet geëffectueerd. Partijen zijn al wel aan elkaar gebonden. De begraafplaats mag nu bijvoorbeeld niet het graf alsnog aan een derde geven. De aanvrager c.q. aanstaande rechthebbende heeft een verplichting tot afname.
Ik hoor en lees vaak een gedachtenfout over het worden en zijn van rechthebbende, in relatie tot het betalen van kosten. Een misverstand dat vooral bij kerkelijke begraafplaatshouders leeft.
Vaak is de redenering: men krijgt pas het grafrecht als men vooraf betaalt. Maar als er nog geen overeenkomst is - en die is er pas bij een getekende overeenkomst - dan is er ook nog geen betalingsverplichting. Je kunt dus iemand pas dwingen om te betalen nadat een grafrecht is verleend. Zolang geen grafrecht is verleend, is er geen betalingsverplichting.
In een grafbrief staat ook wel eens: "Deze overeenkomst is pas geldig na betaling van de kosten". Maar dat is niet slim, want zo is er geen betalingsverplichting. De betalingsverplichting ontstaat pas na de betaling, want dan pas werkt de overeekomst. Zonder betaling geldt de overeenkomst niet en is er geen betalingsverplichting.
Je kunt soms de betalingsverplichting verschuiven naar het aanvraagformulier voor de uitgifte van het graf en de begrafenis. Maar het voert te ver daar nu op in te gaan. Dit anwoord wordt toch al zo uitgebreid.
Ook onjuist is de idee dat de persoon die het graf betaalt, de rechthebbende is. Wie het graf betaalt, doet niet ter zake. Van is het ook helemaal niet duidelijk wie betaalt, want als de betaling geschiedt van de bankrekening van de erven X, weet de begraafplaatshouder niet wie dat is of zijn.
De rechthebbende is de persoon die de grafbrief of overeenkomst tot uitgifte heeft getekend. Niet de persoon die betaalt.
Als in dit geval de vader al een getekende grafbrief heeft, is hij dus rechthebbende. U kunt hem natuurlijk aanspreken voor de kosten en zonodig voor de rechter slepen. Maar u kunt hem ook laten weten dat u dat niet doet, als hij afstand doet van de grafrechten. Waarschijnlijk zal hij dan wel afstand doen. Zo niet, moet u een incassoprocedure starten. U kunt hem niet dwingen afstand te doen van de grafrechten, als hij dat niet wil (en u daar in uw beheersreglement niets voor geregeld hebt).
Als de vader nog geen akte heeft, kunnen de grafrechten ook nog niet zonder meer aan een ander worden toegekend. Want de vader heeft wel een aanvraag gedaan en heeft daardoor wel aanspraken. Ik zou hier iets pragmatischer mee omspringen en hem een brief schrijven dat 1) u de indruk hebt dat hij de grafrechten niet wenst te hebben omdat hij niet betaalt en 2) dat u de grafrechten aan een ander geeft, indien hij u niet binnen 14 dagen na dagtekening van de brief schriftelijk heeft bericht anders te willen en de kosten heeft betaald. Die brief zou ik zowel per aangetekende als (een kopie) per gewone post aan de vader versturen. Waarschijnlijk komt daar geen reactie op en dan bent u na 14 dagen vrij om de grafrechten aan dat familielid te geven.
Wat juridisch de juiste weg is om betaling af te dwingen en om in een situatie als deze de grafrechten aan een ander familielid te kunnen geven, is het hebben van de juiste voorwaarden in het beheersreglement van uw begraafplaats. Daar moet in staan dat grafrechten vervallen kunnen worden verklaard als niet betaald wordt. Dan ken je eerst toch grafrechten toe, waarmee een betalingsverplichting ontstaat. Nu kan het zijn dat er niet betaald wordt en dat incasso weinig zin heeft omdat betrokkene geen geld heeft. Dan kunnen de grafrechten vervallen worden verklaard en is de begraafplaatshouder vrij om de rechten aan een ander te geven.
Een goed voorbeeld van zulke bepalingen in het beheersreglement staat in de subrubriek 'Verordening / reglement'.
Met vriendelijke groet,
mr W.G.H.M. van der Putten
TIP
Bezoek ook eens de video-adviesrubriek: Infotheek - reportages - kijkersvragen - juridische vragen en antwoorden (klik hier).
Bijvoorbeeld: Kan de houder van de begraafplaats andere voorwaarden opleggen bij de overschrijving van een grafrecht?
Spelregels
