Verschenen: 17-12-2001
ONSTERFELIJKHEID 3: DE AUTO-ICONS VAN JEREMY BENTHAM
 Lenin, Mao en de op 8 juli 1994 overleden Noordkoreaanse leider Kim Il-Sung, zijn allemaal voorbeelden van dictators die meenden dat zij over hun dood heen konden regeren, door in lichaam aanwezig te blijven, als mummie.
Ook de filosoof en econoom Jeremy Bentham (1748-1832), stichter van de 'Utilitarian School of Philosophy', meende zo'n tweeënhalf eeuw geleden dat het lichaam na de dood nog een belangrijke functie kon hebben. Als een overtuigd atheïst meende Bentham dat onsterfelijkheid op aarde gezocht moest worden en dit alleen met het lichaam bereikt kon worden. Hij pleitte voor balseming en in het openbaar tentoonstellen van de lichamen van vooraanstaande personen in zogenaamde Temples of Fame. Hij gebruikte niet de term mummies, maar auto-icons. Hij zette zijn gedachten hierover op papier in het ongepubliceerde essay Auto-icons, or further uses of the dead to the living. Bentham voorspelde zelfs dat toekomstige generaties het begraven geheel zouden afschaffen en dat de auto-icons daarvoor in de plaats zouden komen.
Zelf voegde hij de daad bij het woord. Bij leven had hij laten vastleggen dat zijn lichaam na zijn dood ten dienste van de medische wetenschap moest staan, wat in die dagen nog zeer ongebruikelijk was. Dr. Thomas Southwood, een groot pleiter voor wat wij nu het donorcodicil noemen (hij ging zelfs zo ver het idee te opperen de paupers van Londen ongevraagd op de snijtafel te leggen), zou de ontleding moeten voltrekken.
Aldus geschiedde. Bentham stierf in 1832. Uitnodigingen werden verstuurd naar een select groepje van aanhangers en bewonderaars van de filosoof die uitverkoren waren de ontleding bij te wonen. Bentham werd opengesneden en grondig bestudeerd, het hoofd werd van de romp gescheiden. Na dit spektakel werd zijn lichaam opgevuld met stro en hooi en dichtgenaaid om verder als auto-icon door het leven te gaan. Helaas ging er iets mis bij de preservatie van het hoofd, dat geheel ineenschrompelde, keihard werd en waarop geen enkele expressie meer was te krijgen. Een speciaal gemaakt, gelijkend wassen hoofd bood uitkomst.
Bentham heeft zijn lichamelijke onsterfelijkheid bereikt, want zijn auto-icon kan nog steeds bewonderd worden in het University College te Londen. In een kast met een glazen deur zit hij op een stoel, het wassen hoofd op het echte lichaam. Zijn echte hoofd, afschrikwekkend lelijk, met nietszeggende starende ogen, was in eerste instantie - enigszins oneerbiedig - tussen zijn benen op de grond geplaatst. Omdat het keer op keer een onweerstaanbaar doelwit van studentengrappen bleek te zijn, en het hoofd zelfs een keer op het voetbalveld was opgedoken als voetbal, is het al weer jarenlang veilig opgeborgen achter slot en grendel in de kelders van het college.
|
|
