Verschenen: 03-11-2007
WEBLOG VAN MARIJKE KATSBURG 9
 "Mijn geliefden… Anna en Christina"
We steken de lantaarns en fakkels aan op onze weg naar boven. Het is vijf uur geweest, de schemer valt snel in en de kunstenaars op en om de Castricumse begraafplaats Onderlangs bezetten hun posities. Zo ook de gidsen met hun wegwijs-lampionnen en de vuurploeg, die de hele avond zorg zal dragen voor de vuurkorven en -potten, olielampen, fakkels en gelkaarsen. Om zes uur worden de eerste bezoekers verwacht voor Allerzielen Alom, ‘om de doden te vieren om wie ze waren en om wat ze nog te vertellen hebben.’
‘Op Allerzielen, 2 november, herdenkt de Kerk alle overleden gelovigen. Allerzielen is een van oorsprong Benedictijner traditie uit de 13e eeuw. Op 2 november worden de overledenen herdacht, de begraafplaatsen worden netjes gemaakt en nabestaanden leggen een bloemetje op het graf. Steeds vaker ontstaan er ook rituelen buiten de kerk om, om overledenen te herdenken. Zo is er bijvoorbeeld Allerzielen Alom, een initiatief van kunstenares Ida van der Lee...’ (bron www.uitvaartmedia.com)
Ook ik ben op weg naar mijn positie. Een paar dagen geleden ben ik gevraagd om toezicht te houden op de activiteiten in bos en duin, als locatiemanager. Een mooie vermenging van vaardigheden (professionele regelnicht) en interesse (ritueelbegeleider). Ik ben vooral erg nieuwsgierig wat mensen drijft om collectief een begraafplaats te bezoeken en hoe dat ‘werkt’, wat het doet – die gang langs ‘tot nadenken stemmende kunstwerken’.
Vanaf de begraafplaats aan de voet van de duinen is een route uitgezet het bos in, naar uitzichtpunt de Papenberg. De tegenoverliggende speelweide in het bos is omgetoverd in het Hiernamaals. Om daar te komen moet je een lange laan aflopen. Dat heb ik al talloze malen gedaan vandaag, maar nu is de avond aan ’t vallen. Nietsvermoedend en met mijn gedachten bij allerlei praktische zaken draai ik in het donker de lange laan in.
Pats! Voor mijn ogen ontrolt zich een eindeloze lichtbaan. Duizenden piepkleine lichtpuntjes zover als het oog reikt. En heel in de verte hoor ik de zachte klanken van een Keltische harp. Plotseling ben ik geen regeljuffrouw meer die op afstand een evenement meemaakt. Ik ben. Ik ben een mens tussen hemel en aarde. Op weg naar het hiernamaals door een donkere zee van licht.
De avond voltrekt zich. Op een gegeven moment neem ik plaats en functie over van één van de gidsen, zodat deze lokale vrijwilliger ook eventjes een ronde kan maken. Ik sta bij de gedachteniscirkel: een cirkel van vuur met daaromheen boomstronken om op te zitten. Mijn taak, zo heb ik me net laten vertellen, is om aan voorbijgangers uit te leggen dat zij hier de naam kunnen laten zingen van een overleden dierbare. Drie zangers zingen als engelen in meerstemmige beurtzang de woorden ‘mijn geliefde’ en steeds weer een andere naam, hen toegespeeld door mijn collega-gids.
Mijn hart is er nog niet bij, zo verrast ben ik over deze vorm van gedenken. Ik vraag me sceptisch af of mensen dat écht durven of willen. En of dat te verdragen is, om de naam van je dode geliefde zo hardop te horen. “O, dat wordt een hele lijst,” reageert het oudere echtpaar dat ik als eerste aanspreek. Tot mijn verbazing gaan ze enthousiast in overleg met elkaar. “Wie zullen we doen?” Even later worden de namen van hun beider moeders gezongen over het pleintje: “Mijn geliefden… Mijn geliefden… Anna en Christina…” Het echtpaar zit aan het vuur en luistert, kijkend in de vlammen. En even later word ik hartelijk bedankt: “O, mevrouw, het was zo mooi! Ze kwamen weer helemaal tot leven… Dank u wel!”
Na de herdenkingsmanifestaties in Amstelveen, Purmerend en Blaricum is ook in Castricum de belangstelling overweldigend. De reactie van alle bezoekers is unaniem: wat ben ik blij dat ik gekomen ben! En: volgend jaar graag weer! Zelf voel ik me na afloop als getuige van iets heel bijzonders. Met antwoorden op mijn vragen: Ja, collectief onze doden vieren en delen, dat werkt – en dat ‘doet’. De begraafplaats als ontmoetingsplek, met ruimte voor verhalen, herinneringen en dromen… Mooi!
Zachtjes neuriënd trek ik ’s nachts in een doodstil bos de wegwijsbordjes ‘toilet’ van de bomen. Ik luister naar mezelf; wat loop ik toch te zingen? Dan herken ik de melodie en herinner ik me ook de woorden – een psalm geloof ik: ‘Dood, gij jaagt geen angst meer aan…’
------------------------------------
Marijke Katsburg runt in Amsterdam een bureau voor tekst, vorm & organisatie: De voorstelling. Afgelopen jaar werkte ze als rouwdienstmedewerker-op-oproepbasis in diverse uitvaartcentra in Amsterdam. Jongstleden juni rondde zij de opleiding 'Ritueel begeleiden bij afscheid' af. En nu werkt zij toe naar nieuwe bedrijvigheid: mensen ondersteunen en uitdagen om zelf vorm te (durven) geven aan de grote momenten in het leven.
Eerdere bijdragen van Marijke:
Johnny
Meriam
Oscar
Het broertje van Haweja
Jos Brink
Willem
Jos Brink, nogmaals
Max
|
|
