Verschenen: 29-02-2004
RECREATIEVE ROUW
Een onlangs verschenen rapport van een Britse denktank maakt korte metten met de krokodillentranen van mensen die meelopen met stille tochten, hun condoleances achterlaten op een internetsite of rondlopen met een roze strikje, maar nog nooit geld hebben gedoneerd aan een aidsfonds.
We hebben een maatschappij nodig die minder meeleeft. Oppervlakkig vertoon van compassie doet meer kwaad dan goed. Echt medeleven vereist hard werken. Het zijn uitspraken die zijn terug te vinden in het rapport Conspicuous Compassion (verdacht medeleven) van The Institute for the Study of Civil Society, een Engels onderzoeksinstituut
Roze strikjes dragen, een theelichtje neerzetten bij een herdenkingsplek, op internet condoleance-registers tekenen en meelopen in een demonstratie tegen zinloos geweld, het is allemaal onderdeel van een openbaar en praalziek medeleven, dat meer gaat over je ‘goed voelen’ en minder over ‘goed doen’. Het rapport spreekt over de 3 c’s van het moderne leven: compassion, caring and crying in public, ofwel publiekelijk medeleven, (be)zorg(dheid) en huilen in het openbaar. ‘Die drie tonen niet hoe altruïstisch we zijn geworden, maar hoe egoïstisch.’
Die oppervlakkige uitdrukkingen van publiekelijk medeleven zijn in de plaats gekomen van verdwenen of minder belangrijk geworden instituties zoals kerk, familie, het land en de buurt, die voorheen zin en betekenis aan het leven van mensen gaven, betoogt het rapport. In de afwezigheid van echte emoties, fabriceren mensen surrogaat-emoties. ‘Wij leven in een post-emotioneel tijdperk, dat gekarakteriseerd wordt door krokodillentranen en gekunstelde emotie.’ De overdreven publieke rouw voor mensen die men zelfs nooit heeft ontmoet, wordt door het rapport omschreven als ‘recreatieve rouw’, die men als een plezierige onderneming ondergaat, vergelijkbaar met naar een voetbalwedstrijd gaan of een ‘night at the proms’. Het is ook een substituut voor naar de kerk gaan: ‘De ziekte van het rouwen is een religie voor de eenzame massa die niet meer naar de kerk gaat. De bloemen en teddyberen zijn hun riten, de collectieve minuten van stilte hun liturgie en mis. Maar deze nieuwe verbintenissen zijn nep, vluchtig en cynisch.’
Het rapport oordeelt hard. Betekenisloos vertoon van verdriet dat niet echt wordt gevoeld leidt tot een inflatie van medeleven. De traditionele 2 minuten stilte, werden er 3 voor de slachtoffers van 11 september, 5 voor de slachtoffers die bij de Ladbroke Grove-treinramp omkwamen (het is een Engels rapport) en 10 voor het kankeronderzoek.
Doe goed zonder dit opzichtig te tonen, aldus het rapport. Gooi geen ‘klamme teddyberen en rottende bloemen bovenop een grote publieke hoop om te laten zien hoe aardig je bent.’ ‘Als je echt om de daklozen geeft, praat dan eens met ze. Als je een oorlog wilt stoppen, laat je ego thuis... leer je buren kennen, praat meer met je familie en vrienden.’
Waarom oppervlakkig vertoon van compassie meer kwaad doet dan goed, legt het rapport ook uit. Veel ‘goedbedoelde’ acties zijn gebaseerd op onwetendheid en goedgelovigheid. Roepen dat de schuld van de derde wereld moet worden kwijtgescholden, zorgt ervoor dat dictatoren meer geld tot hun beschikking hebben om wapens te kopen. Internetpetities zijn vaak gebaseerd op onjuiste of gebrekkige informatie. En mensen denken soms al genoeg gedaan te hebben door met een strikje rond te lopen waarmee ze hun sympathie tonen met een bepaalde groep terwijl ze ‘vergeten’ daadwerkelijk geld te geven aan fondsen die onderzoek doen naar genezende behandelingen voor levensbedreigende ziekten.
Zie ook: Het nieuwe rouwen.
|
|
