Verschenen: 25-07-2001
KAMERS VAN DE DOOD
 De Amerikaanse Lucinda Devlin fotografeerde ruimtes die in Amerika met enige regelmaat in het centrum van de belangstelling staan. Voor een uitgave in boekvorm van The Omega Suites, oftewel de executieruimtes, was echter geen Amerikaanse uitgever te vinden. De foto's werden iets te confronterend geacht voor een groot publiek. Uiteindelijk ontfermde de Zwitserse uitgever Steidl zich over de indrukwekkende foto's van Devlin. Een mooi uitgevoerd fotoboek, met klinische afbeeldingen van kille ruimtes is het resultaat.
Al eerder fotografeerde Devlin kamers waarin het menselijk lichaam klinisch benaderd werd. Na de operatiezalen, de behandelkamers en de mortuaria uit haar vorige project, Corporal Arenas, waren nu de gaskamers, de elektrische stoelen en de lethal injection-bedden aan de beurt. Devlin werd nieuwsgierig door de overeenkomsten die Corporal Arenas en Omega Suites vertoonden. Meer dan een statement tegen de doodstraf, wat het boek expliciet niet is, zijn de foto's dus een kunstproject. Een project dat, zo stelt Devlin desgevraagd, haar aanvankelijke morele onverschilligheid jegens de doodstraf drastisch heeft veranderd. De fotografe is nu een onvermurwbare tegenstander van het fenomeen. Wat niet wegneemt dat haar opinie aan de foto's niet af te zien is.
De afbeeldingen van de executieruimten tonen qua sfeer en inrichting niet bepaald begerenswaardige sterflocaties. Een kamer met bruine schrootjes, een bruin leren matras en een plexiglazen plaat om de eveneens bruine vloerbedekking te beschermen heeft geen palliatieve werking op iemand die al dan niet onvrijwillig de dood in ogen kijkt. Ronduit afschrikwekkend is de gaskamer, een bunkerachtige kluis waarin de ten dode opgeschrevene in z'n eentje het einde tegemoet gaat. Vergeleken met voorgaande locaties is de 'lethal injection chamber' in de Texas State Prison een stilistisch hoogtepunt. Kalmerend lichtblauwe, stenen muren en een matras dat tenminste van een laken voorzien is, stralen naast kilheid ook rust uit. Dat het hier om eeuwige rust gaat, benadrukken de riemen om de veroordeelde vast te binden, het uitsteeksel voor de te injecteren arm en het raam voor de toeschouwers.
Opwekkende lectuur is The Omega Suites niet, maar wel verhelderend. Juist dankzij haar afstandelijkheid creëerde Devlin een opiniërend boek. (Marijke Streefkerk)
The Omega Suites, Uitgeverij Steidl, Zwitserland / Zurich, ca. ƒ 83,-. ISBN 38 8243 759 6.
En voor wie er nog geen genoeg van heeft:
life & death row in Texas
Op de foto de elektrische stoel in de Texas State Prison, Huntsville, Texas, 1992.
Nog twee boeken die onlangs verschenen en zeer de moeite waard zijn:
In de serie Trouw Dossier NL verscheen als Rainbow pocketboek Als de dood voor het lijden. Met artikelen over euthanasie in Nederland en buitenland. In het boek komen voor- en tegenstanders van de Nederlandse wetgeving op dit gebied aan het woord, en wordt de euthanasiepraktijk in binnen- én buitenland beschreven.
Het voorwoord is van Bert Keizer:
'Voordat we beginnen: euthanasie is iets verschrikkelijks. Omdat je er dood aan gaat. De oplossing die het biedt is niet te vergelijken met andere medische ingrepen zoals het verwijderen van een ontstoken blindedarm, waarna er weer van alles mogelijk is. Na euthanasie is niets meer mogelijk.'
Als de dood voor het lijden, Uitgeverij Maarten Muntinga bv, Amsterdam, ƒ 12,50. 172 p. ISBN 90 4170 264 4.
Bij uitgeverij De Prom verscheen Zwanenzangen. Klassieke componisten en de dood van muziekwetenschaper Emanuel Overbeeke. Zwanenzangen gaat over klassieke muziek, ontstaan oog in oog met de dood. Het aantal doodscomposities loopt in de duizenden, dus Overbeeke moest noodgedwongen zeer selectief te werk gaan. Hij behandelt componisten als Monteverdi, Bach, Mozart, Schubert, Verdi, Mahler en Stravinsky en genres als het gregoriaans, het madrigaal, het lied, het motet, de Italiaanse opera, de cantate en uiteraard het requiem.
In Zwanenzangen is Overbeeke als een cultuurhistoricus te werk gegaan, want behalve de muziek bespreekt hij ook de plaats van de muziek in de liturgie, de verschillen tussen de geloofsrichtingen, de verandering van het muziekpubliek, de ontwikkeling van muzikale genres, de invloed van de politiek en de relatie tussen kunst en werkelijkheid.
Zwanenzangen, Uitgeverij De Prom, Baarn, ƒ 29,95. 192 p. ISBN 90 6801 731 4.
|
|
