Verschenen: 03-11-2011
AMSTERDAM IN TEKEN VAN DE DOOD
 Op begraafplaats De Nieuwe Ooster, in Uitvaartmuseum Tot Zover en in het Tropenmuseum zijn op 2 november (Allerzielen) tentoonstellingen geopend waarin de dood centraal staat.
Op begraafplaats De Nieuwe Ooster en in Uitvaartmuseum Tot Zover is internationale kunst te zien op de tentoonstelling 'Afterlife – kunst over de eindbestemming'. In het Tropenmuseum kan men in de tentoonstelling 'De Dood Leeft' zien hoe nabestaanden wereldwijd met de dood om gaan.
Wat gebeurt er na het leven? Is er iets of is er niets? In Afterlife laten internationaal bekende kunstenaars ons hierover nadenken. De deelnemers aan de tentoonstelling tonen geen directe verbeelding van het hiernamaals, maar kunst die aanzet tot reflectie. Ze roept vragen op over wat is nadat we zijn gestorven. Veertien kunstenaars uit verschillende landen tonen hun werk. Ze komen met spirituele, contemplatieve en speelse werken.
De meeste kunstwerken zijn speciaal gemaakt voor Afterlife. Ook zijn er enkele bijzondere bruiklenen. Eén daarvan is Where does the dust collect itself? uit 2004, van de bekende Chinese kunstenaar Xu Bing. Hij verzamelde stof van het op 11 september 2001 verwoeste World Trade Center in New York. Bings stofinstallatie bezingt de leegte van het boeddhistische Nirwana en verwijst expliciet naar Ground Zero. Het werk wordt op 11 september 2011 – tien jaar na de aanslag – voor het eerst in New York geëxposeerd.
Een deel van de kunstenaars exposeert buiten, tussen de graven van De Nieuwe Ooster. Al wandelend kun je verrast worden door een zeven meter hoge sculptuur van Yuhsin U. Chang of door van straling gezuiverde lucht van Roger Hiorns. In de Portal Machine van Nathalie Bruys brengen trillingen van stemvorken je in contact met het universum.
Op de tentoonstelling De Dood Leeft in het Tropenmuseum wordt getoond hoe nabestaanden omgaan met de dood. Elke dag sterven wereldwijd ongeveer 155.000 mensen. Diverse opvattingen over de dood, het afscheid nemen, rouwen en herdenken worden belicht aan de hand van persoonlijke verhalen, films, objecten en hedendaagse kunst. ‘Wij kennen het leven niet, hoe kunnen wij de dood dan begrijpen?’, sprak de Chinese wijsgeer Confucius (vijf eeuwen voor Christus). Hoe mensen omgaan met het overlijden van een dierbare of de eigen naderende dood is afhankelijk van levensbeschouwing, religie, status en persoonlijke ervaringen. Sommige mensen leven in vrede met het onvermijdelijke einde, voor anderen is het nadenken of spreken over de dood beangstigend en moeilijk.
In de tentoonstelling komen allerlei manieren van afscheid nemen, rouwen en herdenken aan bod. Deze zeggen veel over de manier waarop mensen kijken naar de dood, het leven en het hiernamaals. In Nederland is de sobere en seculiere uitvaartcultuur de laatste decennia aan het veranderen. Er bestaat een groeiende behoefte aan zingeving en een persoonlijker afscheid. Naast objecten, persoonlijke verhalen en films biedt De Dood Leeft recente werken van internationale kunstenaars als Marina Abramovic, Yang Jiechang, Jan Fabre, Carlos Amorales en Krien Clevis, die verwijzen naar verschillende culturele tradities rond de dood.
In de tentoonstelling doorlopen bezoekers de verschillende fasen die nabestaanden doormaken: afscheid nemen, rouwen, herdenken en – in sommige gevallen – contact zoeken met de overledene. Balinezen houden bijvoorbeeld een feestelijke optocht voor de dode en mogen geen verdriet tonen, omdat de ziel zich anders niet kan losmaken om opnieuw geboren te worden. Tibetaanse ‘bottenbrekers’ snijden het lichaam van de overledene in stukken en voeren het aan gieren, als daad van intense barmhartigheid voor de dode. Op het voormalige eiland Marken in Noord-Holland dragen oudere vrouwen zwart-witte rouwkleding met kleurige accenten naar een begrafenis. Mexicanen vieren Allerzielen met skeletten en doodshoofden van suikergoed. Chinezen verbranden jaarlijks papieren cadeaus voor hun voorouders tijdens het Qingming-festival. Bezoekers kunnen zich spiegelen aan de ervaringen van anderen en bij zichzelf nagaan hoe zij zelf afscheid nemen, rouwen en herdenken.
Bij de tentoonstelling verschijnt het glossy magazine De Dood Leeft. In het tijdschrift worden thema’s uit de tentoonstelling verder uitgewerkt in interviews, verhalen, columns en fotoreportages. Met bijdragen van onder meer Frank Starik, Stine Jensen, Frénk van der Linden, Hafid Bouazza, Bert Keizer en Bettine Vriesekoop.
Beide tentoonstellingen zijn te zien vanaf 3 november 2011. Voor meer informatie: www.totzover.nl en www.tropenmuseum.nl.
|
|
