Verschenen: 22-04-2002
KNEVEL ZAG ER VANAF: PALLIATIEVE ZORG éN EUTHANASIE IN ééN PAKKET
 Zojuist uitgekomen: Een goede plek om te sterven. Palliatieve zorg in Nederland - Een wegwijzer, geschreven door journalist en hospicevrijwilliger Rob Bruntink. Het boek heeft al veel aandacht gekregen van de media. De palliatieve zorg is in ons land nog niet zo vergevorderd als in landen als Engeland en België, is ook van recenter datum en krijgt pas de laatste jaren meer aandacht. Anders dan euthanasie.
In de discussie over ‘goed sterven' leek het in Nederland lange tijd vooral daarover te gaan. Nu euthanasie ‘goed geregeld' is, kunnen we ons op de palliatieve zorg richten, zo lijkt het. Toch is er al veel gebeurd de laatste jaren. Het aanbod van palliatieve zorg is sterk gegroeid door de oprichting van tientallen hospices, bijna-thuis-huizen en speciale afdelingen in verpleeghuizen, ziekenhuizen en verzorgingshuizen. Volgend jaar openen er zelfs een aantal hospices voor kinderen. Het boek van Bruntink wijst de weg in de palliatieve zorg in ons land, is vooral een gedegen informatiebron, en vormt als zodanig ook een warm pleidooi voor meer en goede palliatieve zorg. Toch wil Bruntink - tevens hoofdredacteur van Pallium, een vakblad over palliatieve zorg - niet zo ver gaan om te beweren, zoals sommigen wel doen, dat palliatieve zorg een alternatief is voor euthanasie. Het kostte hem gratis publiciteit, want dat is de reden waarom de redactie van Andries Knevel, van het EO-programma Het elfde uur, na een uitvoerig voorgesprek, Bruntink toch maar niet uitnodigde om bij Knevel als gast aan tafel te komen zitten. Bruntink: "Ze zagen er vanaf omdat ik niet wil en kan zeggen dat euthanasie en palliatieve zorg elkaar uitsluiten."
Want euthanasie kan ook onderdeel zijn van de palliatieve zorg?
"Ja. Dat zie ik in de praktijk gebeuren, en ik kan het me persoonlijk ook goed voorstellen. Ook al kan de palliatieve zorg nog zo voldoende lijken vanuit het perspectief van de hulpverlener, de patiënt kan er simpelweg genoeg van hebben. Van het leven, of van die zorg. Goede palliatieve zorg is ook díe patiënt niet in de steek laten, lijkt me dan."
Maar is euthanasie bespreekbaar en vooral uitvoerbaar in alle hospices en bijna-thuis-huizen?
"Het is overal bespreekbaar, maar niet overal - bij een blijvende wens - uitvoerbaar. Ik heb niet stuk voor stuk aan alle hospicevoorzieningen gevraagd of euthanasie daar wel of niet toegepast wordt of zou kunnen worden, maar ik heb wel geïnventariseerd wat de signatuur van de betreffende instelling (hospice, bijna-thuis-huis, verpleeg-, verzorgings- of ziekenhuis) is, en dan zie je dat 50 van de 89 voorzieningen een algemene signatuur hebben en 39 de christelijke. Wat kort door de bocht gesteld, kun je aannemen dat die 39 christelijke voorzieningen de patiënten met een blijvende euthanasievraag op grond van hun overtuiging zullen moeten doorsturen naar thuis of naar een instelling waar de euthanasie wel uitgevoerd/voltrokken kan worden."
Denkt u dat de euthanasievraag zal afnemen naarmate de palliatieve zorg beter geregeld is?
"Ja, absoluut, maar dan moet ik er direct bijzeggen dat deze vraag nog niet wetenschappelijk onderzocht is. Het antwoord baseer ik dus ‘op anecdotisch bewijsmateriaal': de praktijkverhalen dus. Deze zijn overigens zeer consistent: de meerderheid van de mensen die met een euthanasieverklaring over de drempel van een hospice binnenkomt, taalt daar niet meer naar als zij palliatieve zorgverlening ervaren. Dat hoor ik van alle artsen en verpleegkundigen die in een hospicevoorziening werken. Bovendien zie ik dat ook gebeuren in het hospice waarin ik zelf werk."
In de cijfers is daar nog niets van te merken?
"Nee, in de cijfers valt er officieel nog niets van te merken. Om de vijf jaar onderzoeken professoren Van der Maas en Van der Wal de stervenspraktijk in Nederland, waarbij ook telkens duidelijk wordt hoe het met de euthanasiepraktijk en -meldingsbereidheid van artsen staat. Zojuist is gestart met het derde onderzoek naar de praktijk van 2000 (vorige onderzoeken: 1990 en 1995). Naar de resultaten daarvan, zo kan wel gesteld worden, wordt door de palliatieve wereld reikhalzend uitgekeken (mei 2003). Als het aantal gevallen van euthanasie afneemt, kan dat in theorie door de betere zorg komen. Helemaal zeker is dat natuurlijk niet. Factoren die niets met de zorg te maken hebben, kunnen ook invloed uitoefenen op het aantal gemelde euthanasiegevallen (meldingsbereidheid van de artsen, om maar iets te noemen). Bovendien is de ontwikkeling van palliatieve zorg nog dusdanig kinderschoenen-werk, dat het te meten jaar 2000 misschien nog te vroeg is om te kunnen verwachten dat palliatieve zorg het euthanasiecijfer zou kunnen beïnvloeden."
Een goede plek om te sterven. Palliatieve zorg in Nederland - Een wegwijzer is uitgegeven door Plataan en kost € 16,50. ISBN 90 5807 151 0.
|
|
