Verschenen: 28-03-2002
RELIGIE: UITRUSTEN IN ZOMERLAND
"Waarom sterven wij? Om het leven te laten voortbestaan." Jana is heks, ze hangt de wicca aan, een oeroude natuur- en mysteriereligie. "Er is eigenlijk maar één regel, dat is 'Doe wat je wilt mits je niemand schaadt.'"
In de rubriek 'religie, wat gebeurt er als we sterven?'
Wat gebeurt er als we sterven? Hoe ziet het hiernamaals eruit? Vragen die velen bezighouden. De diverse religies geven er antwoord op. Zoveel geloven, zoveel denkbeelden. En even zoveel interviews met aanhangers van deze geloven.
Jana (37) is heks, een van de circa 300 mannen en vrouwen in Nederland die de Wicca aanhangen. "Heks is een term die heel negatief beladen is, maar die wij toch willen claimen. Het komt van het Germaanse hagasussa, dat betekent wezen dat op de grens van twee werelden huist. Vroeger woonde de heks ook altijd in het laatste huis van het dorp, tussen de velden en het dorp in, en had kennis van de natuur, bedreef weermagie of trad op als vroedvrouw." Er wordt ook wel gesproken van paganisme (pagus=land) of heidendom. Heiden betekent letterlijk 'iemand die liefde voor het land aanhangt'.
Verbondenheid met de natuur, dat kenmerkt de heks. Jana: "Wicca is een natuur- en mysteriereligie. Het gaat om de band met het universum en de natuur en onze plaats daarin. Om de beleving van de mysteries van leven, dood en liefde."
Jana was op jonge leeftijd al 'bezield door de natuur'. "Ik ben katholiek opgevoed, maar voelde meer voor het pantheïsme. Bovendien had ik het gevoel dat ik beter met een godin dan met een god kon communiceren. Het begrip moeder aarde betekende echt iets voor me. Toen ik negentien was las ik een boek over Wicca. Ik was meteen geboeid."
Wicca is een oeroude religie. "Eens was de hele wereld paganistisch," meent Jana. Maar dat is lang geleden en daar is weinig van overgeleverd. De moderne Wicca kreeg pas vorm in deze eeuw, met als grondleggers Gerald Gardner en Alex Sanders. "Het is een religie zonder dogma's, zonder een centraal gezag en zonder heilige boeken. Er staan geen priesters tussen ons en de goden in. Iedereen is priester of priesteres. Wij kennen twee goden, de God en de Godin. Als partners zijn ze gelijkwaardig, ze vullen elkaar aan."
Heksen zijn georganiseerd in zogenaamde covens, groepen of kringen. Een coven heeft maximaal dertien leden. "Voor je wordt ingewijd onderga je een training. Dat is ook om uit te zoeken of je in die kring past. Of er overeenstemming is over de basisideeën. Elke kring heeft een hogepriester en een hogepriesteres, meestal een stel, die voorgaan in de rituelen."
Formeel is er geen hiërarchie, toch neemt de godin bij veel heksen een belangrijker plaats in dan de god en tijdens de rituelen heeft de hogepriesteres, als dat nodig is, het laatste woord. "Die beslist op een gegeven moment of een ritueel wel of niet wordt doorgezet." Deze leidende rol van de hogepriesteres en de iets hogere status van de godin is ongetwijfeld een reactie op het twee millennia overheersende patriarchale christendom, meent Jana.
De belangrijkste rituelen, aanroepingen en betoveringsformules staan opgeschreven in het Book of Shadows. Het zijn richtlijnen. Jana: "Iedere kring maakt zijn eigen Boek der Schaduwen, vult het aan, verandert het. Er is eigenlijk maar één regel, dat is 'Doe wat je wilt mits je niemand schaadt.' Niemand is inclusief jezelf."
Elke samenkomst van de coven begint met het basisritueel: het afbakenen van de cirkel, de heilige plaats, het openen van de cirkel met het zwaard, het aangeven van de vier windstreken en het vragen aan de goden aanwezig te zijn. Wat er zich verder binnen de cirkel afspeelt en gezegd wordt is geheim. Ook de heksennaam, die iedereen heeft, komt niet buiten de kring. Jana denkt dat dit met de historie te maken heeft. De eeuwenlange onderdrukking. Nog steeds staan mensen die er niets van afweten er afwijzend tegenover. De naam Jana is een pseudoniem en ze gaat liever niet op de foto. Ze werkt bij een christelijke organisatie. "Niet iedereen weet daar dat ik heks ben." Andere heksen daarentegen zullen geen moeite hebben haar te herkennen, want ze draagt om haar hals het pentagram, een Wicca-symbool. De vijf hoeken van het pentagram vertegenwoordigen de vijf elementen: aarde, lucht, water, vuur en ether of geest.
Heksen vieren een aantal jaar-, landbouw- en maanfeesten. In Nederland worden deze vooral binnenshuis gevierd, onder andere vanwege de vaak slechte weersomstandigheden. "Maar natuur is niet iets wat alleen buiten te vinden is. Het zit ook in jezelf."
Hallowe'en, dat op 31 oktober wordt gevierd, is het feest waarop de doden centraal staan. "Wij zeggen dat het het tijdstip is waarop de sluier tussen deze wereld en de andere wereld het dunst is. Wij herdenken de doden en nodigen ze uit in onze cirkel. Het is tevens ons nieuwjaar."
De meeste heksen geloven in reïncarnatie. "Gebaseerd op de evolutiegedachte. We keren steeds terug op aarde om door te leren en om onverwerkte zaken uit vroegere levens uit te werken. Je krijgt een opdracht mee, die weet je, of daar kun je achter komen en daar kun je aan werken."
Waar de reïncarnaties naar toe leiden weet Jana niet. "Daar hebben we het eigenlijk nooit over." Wel wat er tussen de verschillende levens gebeurt. "Na de dood ga je naar een mooie plaats waar je je geliefden weer ontmoet, waar je mag uitrusten en je ervaringen verwerken. Dat noemen wij Zomerland. Om opnieuw geboren te kunnen worden, moet er liefde zijn. Daarom geloof ik ook dat je de heel persoonlijke relaties weer tegenkomt in opeenvolgende levens. Het gaat niet alleen om je eigen karma, maar je verricht ook teamwork en maakt samen dingen af."
Een handleiding voor een paganistische uitvaart is er niet. "Dat moet nog ontwikkeld worden. Het ligt ook vaak moeilijk, omdat nabestaanden de Wicca niet altijd begrijpen of soms niet eens weten dat de overledene heks was." Een uitvaart van een heks zal in ieder geval zoveel mogelijk in harmonie met de natuur zijn. "Dat betekent bijvoorbeeld geen duurzame kist, maar een rieten mand. Begraven en cremeren kan allebei, dat zijn beide voorchristelijke rituelen."
Wel kennen heksen een afscheidsritueel, dat het Requiem wordt genoemd. "Dan vertellen we in de cirkel wat die persoon betekend heeft en wat men denkt dat er daarna gebeurt. We vertellen verhalen waaruit blijkt dat de dood goed is. Waarom sterven wij? Om het leven te laten voortbestaan. Het is een ritueel om mensen met de dood te verzoenen. En om afscheid te kunnen nemen. Uitsluitend bedoeld voor de nabestaanden, want de dode heeft het goed."
Jana zou graag 'paganistisch uitvaartbegeleider' willen worden. "Zoals de humanisten hun eigen uitvaartleiders hebben. Nabestaanden begeleiden bij de vorm van de uitvaart en toepasselijke teksten zoeken." Heksen maken veel gebruik van chants. "Een mooie chant voor bij een uitvaart is: We all come from the goddess and to her we shall return. Like a drop of rain flowing to the ocean. Hoof and horn all that dies shall be reborn. Corn and grain all that falls shall rise again. Dat geeft precies weer wat Wicca is."
(Anja Krabben)
Eerder verschenen in Doodgewoon 17, zomer 1998.
|
|
