Verschenen: 25-02-2002
PERSOONLIJK LEED OPENBAAR GEMAAKT
 ‘Als het maar goed is geformuleerd, als het maar op verantwoorde wijze is vormgegeven, bestaat er geen ervaring die niet kan worden opgeschreven,' sprak schrijfster Kristien Hemmerechts in 1998 in haar lezing ‘Literatuur na de dood'. Een lezing waarin ze (o.a.) uitlegt waarom ze de behoefte en de noodzaak voelde na de dood van haar man, de dichter Herman de Coninck, het boek Taal zonder mij te schrijven. (Een boek dat over De Conincks dood en Hemmerechts gemis gaat.) Ze zegt: ‘Literatuur na de dood bleek plotseling vrij letterlijk over die dood te gaan, over ik en die bepaalde dood.'
Hemmerechts constateerde verder dat het persoonlijke verhaal, de eigen (meestal tragische) ervaring al enige tijd een groot deel van de literatuur beheerst. (Een van de meer bekende voorbeelden: I.M. van Connie Palmen, over de dood van Ischa Meijer.)
Het zijn echter niet alleen romanschrijvers die hun ervaring op papier zetten, ook journalisten doen daar aan mee. Zo verscheen in 2000 het boekje Chantal (Nijgh & Van Ditmar), van NRC-journalist Hans Moll, het verslag van het plotseling ziek worden van zijn vriendin en haar snelle dood twee weken later. Ze had een hersentumor. Hij had het verhaal al eerder, in verkorte vorm opgeschreven in de wekelijkse bijlage van het NRC Handelsblad. Een nuchter en sober relaas, maar misschien daarom des te indrukwekkender.
Vergelijkbaar met Chantal is het boek Landschappen van verlangen (ondertitel: afscheid van een grote liefde) van Margot Keune, dat onlangs uitkwam. (Prometheus, € 11,95, ISBN 90 4460 096 6). Ook Keune schrijft over de ziekte en dood van haar geliefde, cameraman Geert de Bruin. Journaliste Margot Keune, zelf op 26-jarige leeftijd getroffen door een herseninfarct en sindsdien in een rolstoel, beschrijft in korte, niet chronologische teksten, hoe de liefde begon meer dan tien jaar geleden, hoe bij haar vriend slokdarmkanker werd geconstateerd, welke behandelingen en alternatieve therapieën hij ondergaat en hoe hij uiteindelijk sterft.
Landschappen van verlangen is mooi omdat Keune haar enorme liefde voor hem en zijn enorme liefde voor haar (door de weergave van zijn woorden en de beschrijving van zijn handelingen) op niet-sentimentele wijze de lezer duidelijk laat voelen. De dood is vreselijk, zeker als het je grote liefde betreft die veel te jong moet sterven, maar het leidt wel tot de meest intense en diep gevoelde gevoelens. En als je die dan goed weet te verwoorden en op papier te zetten, zoals Keune, komt er toch nog iets moois uit voort.
De lezing ‘Literatuur na de dood' van Kristien Hemmerechts is integraal opgenomen in
Doodgewoon 22.
|
|
