29 oktober 2004
Vraag nummer: 3410 (oude nummer: 4854)
Op de beheerdersdag in Rhenen is het al aan de orde geweest, het ruimen van oude graven.
Wij hebben een begraafplaats waarbij van vele graven geen rechthebbende meer bekend zijn. Reeds lang overleden en geen rechten overgeschreven.
Onderhoud wordt er niet meer gepleegd dus en het is heel duidelijk het oude gedeelte van de begraafplaats.
Bij zoeken hier op de site kwam ik uw antwoord tegen op een zelfde vraag.
'Het is niet zonder meer zo dat de gemeente een graf mag ruimen als de rechthebbende overleden is en geen opvolger heeft. Dat mag alleen als het ten tijde van het uitgeven van het graf ook een voorwaarde was dat er binnen 6 of 12 maanden na het overlijden een opvolger moet zijn. Niet als dit een voorwaarde is die op een later tijdstip in de beheersverordening is opgenomen. Dan geldt die voorwaarde niet voor de oudere graven".
Echter bij navraag naar de oude verordeningen die voor deze periodes zouden gelden, werd door mijn collega opgemerkt dat de oude verordeningen vervallen bij het ingaan van de nieuwe. Die bepaling staat ook letterlijk in de nieuwe verordening. In de nieuwe staan dus de bepalingen wanneer de rechten op een graf vervallen, o.a. geen onderhoud, geen rechthebende.
Mogen wij nu dus wel gaan ruimen?
Antwoord:
Geachte heer of mevrouw,
U legt nu precies de vinger op de zere plek en wel de plek waar gemeenten vaak de fout in gaan. (Dat heb ik trouwens ook in Rhenen - tussendoor - gezegd). Men denkt dat de rechten (en plichten) van oude verordeningen vervallen bij het ingaan van een nieuwe verordening. Maar dat geldt voor de algemene bepalingen van zo'n verordening, maar NIET VOOR DE GRAFRECHTEN.
Grafrechten zijn zakelijke rechten. Als het gaat om een graf(recht) op een gemeentelijke begraafplaats is het 'toeval' dat die door een besluit/beschikking tot stand komt en dat er een verordening op van toepassing is. Dat graf(recht) had namelijk ook op een kerkelijke of andere private begraafplaats kunnen liggen. Dan is een grafrecht inhoudelijk precies hetzelfde, alleen de manier van uitgifte en oplossen van conflicten erover verschilt. Dat is het verschil tussen publiekrecht en privaatrecht.
Maar ik heb al gezegd: grafrechten zijn zakelijke rechten. Een zakelijk recht is een PRIVAATRECHTELIJK recht. Ja, óók als het gaat om een graf op een gemeentelijke begraafplaats. Bedenk ook maar eens dat als een begraafplaats over gaat van een kerk naar een gemeente of van een gemeente naar een stichting, dat er aan de graven en grafrechten zelf niets verandert. Dat hoeft ook niet want je hebt het in elke situatie over dezelfde soorten rechten.
Het zakelijk recht blijft rusten op de zaak en is dus niet afhankelijk van de persoon die het recht heeft of had. Ook niet van diens wederpartij, gemeente of kerk. Het grafrecht heeft ook het kenmerk van een privaatrechtelijk contract: alles wat je afspreekt als het contract wordt gesloten, geldt. Het kan niet worden veranderd zonder instemming van beide partijen. En je kunt dus niet als 'ene partij' via een nieuwe verordening de oude rechten voor 'de andere partij' veranderen.
In de praktijk is het zo, dat er een verschil is tussen recht hebben en recht krijgen. Dat geldt voor alles en ook voor graven. Het kan zo zijn dat de gemeente geen recht heeft om een graf te ruimen, maar ja, als er niemand is die zegt dat de gemeente dat niet heeft, wie maakt je dan wat? Nou, dan kun je later te maken krijgen met verre verwanten of nabestaanden die plotseling opduiken en vragen waar het graf gebleven is. En er dan mee naar de krant stappen. Of je kunt te maken krijgen met verenigingen of actiegroepen die het behoud van een begraafplaats of graven in de gemeente tot doel hebben en een bezwaarschrift indienen. En verder is het natuurlijk een morele kwestie of men oude afspraken schendt of niet: de gemeente heeft in het verleden blijkbaar die rechten verleend, zonder voorbehoud. Dat was achteraf gezien wellicht niet handig, maar ja, ze heeft het wel gedaan. Althans de voorlopers van de huidige gemeente. Of ze daar de consequentie van wil dragen of niet, is dan een politiek besluit. Althans behoort een kwestie te zijn die niet u als beheerder moet besluiten, maar het gemeentebestuur. U moet alleen de mogelijkheden en onmogelijkheden schetsen die het bestuur moet weten om volledige geïnformeerd een afweging te maken.
Het bestuur is gewoonlijk gemakszuchtig en gaat graag problemen in de weg (zeg ik als voormalig adjunct-gemeentesecretaris) en heeft het liefst dat u adviseert om de oude rommel maar te ruimen. Of eigenlijk nog liever dat u niets vraagt, maar gewoon opruimt, zodat men, als er klachten komen, gewoon u of uw directeur de schuld kan geven. Zo moet u het niet doen: u moet de zaken goed uitzoeken (of laten zoeken, er zijn bureau's voor, ik meen ook eentje in Wassenaar ;-) en dan de mogelijkheden en onmogelijkheden aan het college van B&W voorleggen. En dan besluit men maar. Dat is de verantwoordelijkheid van het bestuur, niet van u.
mr W.G.H.M. van der Putten
Spelregels
