Toespraken

Afscheidstoespraak schrijven

Waarmee beginnen?

Voordat u begint met het schrijven van de toespraak kunt u het beste eerst een aantal zaken op een rijtje zetten. Het gaat hier om feiten en materialen die de basis kunnen worden van de tekst. Een paar voorbeelden van zaken die u zou kunnen verzamelen:

• Wat waren de hobby’s van de overledene?
  
• Waar was de overledene erg goed in?
  
• Was de overledene ergens fan van (bijvoorbeeld een voetbalclub of muziek)?
  
• Was de overledene aangesloten bij een vereniging (bijvoorbeeld sportclub, buurthuis etc.)?
  
• Verzamel foto’s, kaarten, brieven en e-mails die de overledene u verstuurde.
  
• Verzamel zaken die belangrijk waren voor u en de overledene (bijvoorbeeld een oude agenda uit de schooltijd, kortom iets dat voor jullie een speciale betekenis had).
  
• Haal informatie uit internetprofielen van de overledene.
  
• Vraag andere nabestaanden wat zij speciaal vonden aan de overledene.
  
• Wat was de belangrijkste gebeurtenis in het leven van de overledene.
  
• Bedenk wat uw persoonlijke relatie met de overledene was.
  
• Had de overledene een huisdier waar hij/zij veel om gaf?
  
• Verzamel ook vaste gegevens zoals geboorte- en sterftedatum, waar de overledene woonde en heeft gewoond, had de overledene een partner/kinderen etc.
  
• Wat voor beroep had de overledene?

Kiezen van vorm en tone of voice

Voor u daadwerkelijk gaat schrijven zijn er nog een aantal tips waar u rekening mee kunt houden. Het gaat om de keuze van de vorm, maar ook om een aantal dingen die u wel of juist beter niet kunt doen.

• Schrijf in uw eigen taal. Voorkom dat u woorden opschrijft die u normaal gesproken niet gebruikt.
  
• Bepaal een thema, een soort van rode draad die in het verhaal een aantal keren terug komt. Dit kan een karaktertrek zijn van de overledene.
  
• Richt u in de toespraak niet de hele tijd rechtstreeks tot de overledene. U kunt u in het begin en aan het einde rechtstreeks tot de overledene richten, maar probeer het daarbij te houden. Wanneer u zich de hele tijd rechtstreeks tot de overledene richt kunt u per ongeluk een beeld creëren alsof u een exclusieve band heeft met de overledene. Daarnaast kan het voor de andere aanwezigen zo overkomen alsof u vergeet dat u niet de enige bent die afscheid neemt van de overledene.
  
• Spreek de aanwezigen toe.
  
• Maak er bij voorkeur een echt persoonlijk verhaal van. Maak gebruik van uw eigen ervaringen en gevoelens. Gebruik bij voorkeur geen standaard teksten die kant-en-klaar zijn over te nemen van internet of uit boeken.
  
• Gebruik van humor in de toespraak is prima (u weet zelf het beste of dit bij de overledene past of niet).
  
• Als je iets over jezelf vertelt doe dat dan alleen in relatie tot de overledene.
  
• Maak er een beknopt verhaal van, het is zeker niet zo dat u de complete levensloop van de overledene naar voren hoeft te brengen. Het is dus belangrijk dat u uit alle verzamelde materialen en informatie een paar dingen naar voren haalt. Een toespraak bij een uitvaart duurt doorgaans niet langer dan vijf minuten, korter mag natuurlijk ook.
  
• Schrijf de hele tekst uit en print deze in een voor u prettig leesbaar lettertype. Gebruik geen steekwoorden, ook niet als u doorgaans een hele goede spreker bent. Door alle emoties loopt u de kans dat u de weg kwijt raakt in het verhaal.
  
• Lees de tekst voor de uitvaartplechtigheid verschillende keren hardop voor. Wanneer u niet in staat bent om de tekst zelf voor te lezen kunt u anderen vragen de tekst voor te lezen.

Het schrijven van de afscheidstoespraak

Zoals hierboven omschreven is het dus belangrijk dat u er een persoonlijk verhaal van maakt. Wanneer u een verhaal uit de grond van uw hart schrijft zal de tekst in principe altijd goed zijn. Tijdens het schrijven kunt u nog rekening houden met de volgende aandachtspunten:

• Probeer te omschrijven wat de overledene heeft bereikt. Denk aan de kinderen die hij of zij achterlaat, maar het mogen ook prestaties zijn. Probeer te vertellen wat de overledene achterlaat.
  
• Gebruik anekdotes die passen bij de overledene en die voor de aanwezigen ook herkenbaar zijn.
  
• Vertel over uw gevoelens. Misschien bent u boos omdat de overledene zo vroeg heen moest gaan of bent u juist opgelucht voor de overledene dat er een einde is gekomen aan het lijden.
  
• U mag ook gerust ingaan op de lastige trekjes van de overledene, dit maakt het verhaal herkenbaar en het maakt het levensecht.
  
• Als er uit het verleden nog iets speelt tussen u en de overledene waar u nog boos over bent dan kunt u dat beter niet opnemen in de tekst. Een afscheidstoespraak is niet het geschikte moment om oude rekeningen te vereffenen.
  
• Hou er goed rekening mee dat u een toespraak schrijft voor de nabestaanden, zij zijn de mensen die de tekst horen. Sommige delicate of intieme zaken kunnen anderen kwetsen, probeer dat dus te voorkomen.
  
• U kunt in uw tekst gebruik maken van toepasselijke teksten of citaten van anderen. Dat kan een citaat zijn uit het lievelingsnummer van de overledene of uit zijn of haar favoriete boek. Maar het kan ook een uitspraak zijn van een persoon of een passage uit de Bijbel.
  
• Controleer de door u opgeschreven data en namen op juistheid. Als u het zelf niet helemaal zeker meer weet kunt u anderen vragen om u daarbij te helpen.
  
• Wanneer u in de tekst andere mensen wilt bedanken (bijvoorbeeld voor de hulp in de laatste levensfase) dan is het wel belangrijk dat u goed controleert of u wel iedereen noemt. Wanneer u een naam vergeet kan dit als heel pijnlijk worden ervaren. U kunt dit natuurlijk ook voorkomen door te vermelden dat u iedereen wilt bedanken voor alle steun, liefde en vriendschap. En dat u daarbij geen namen noemt omdat u niet wilt dat u per ongeluk iemand zou vergeten.
  
• Bekijk hoeveel minuten de tekst is geworden. Doorgaans duurt een toespraak bij een uitvaart ongeveer 5 minuten. Er bestaat een handige website waar u direct kan zien hoe lang uw toespraak gaat duren. U kunt uw geschreven tekst invoeren en dan ziet u bovenaan hoeveel minuten deze tekst duurt. Als u ziet dat het veel te lang zal duren is het verstandig om de tekst in te korten.
  
• Tot slot, bewaar uw afscheidstoespraak na de uitvaart. Mogelijk wilt u of een ander de toespraak in de toekomst nog eens rustig lezen.